ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ: Στον παλαιό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Πλακωτής σπάνιες αγιογραφίες του 13ου αι.

Του π. Ηλία Μάκου

Ο τοιχογραφικός διάκοσμος της μονής  της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στην Πλακωτή, σώζεται μόνο ο ναός, είναι του 13ου αι. και συνδέεται εικονογραφικά με τη βυζαντινή τέχνη της Κάτω Ιταλίας και των νησιών του Ιουνίου. 

Ωστόσο, σε πολύ λίγα τμήματα του ιερού και στους ανατολικούς τοίχους της βόρειας και της νότιας κεραίας υπάρχει μεταγενέστερο ζωγραφικό στρώμα, που χρονολογείται γύρο στον 15ο αιώνα. 

Στις γνωστές από το παρελθόν αγιογραφίες, προστέθηκαν και νέες, μετά τις σωστικές εργασίες, που έγιναν στο ναό.  

Στον κυρίως ναό, αριστερά, σημαντική είναι η αποκάλυψη ολόσωμης της Παναγίας, πιθανώς από παράσταση δέησης, καθώς και παλιάς διακοσμητικής ζώνης με ανθυφυτικό διάκοσμο.

Ο σύγχρονος άνθρωπος πιθανώς  να μην ενδιαφέρεται πέρα από το ορατό και απεικονιζόμενο στις αγιογραφίες, που το προσδιορίζει και το αντιλαμβάνεται σαν είδος τέχνης, εικονογραφίας, και όχι σαν πνευματική ουσία.

Όμως, οι αγιογραφίες δίνουν τη δυνατότητα συμμετοχής μας στην πνευματική ιστορία της χριστιανικής παράδοσης και επαναπροβληματίζουν στη χριστιανική βιοθεωρία.

Και μας θυμίζουν ότι τα «δόγματα», δηλαδή οι διδασκαλίες για την πίστη, δεν είναι ασυζήτητες προτάσεις, απρόσιτες στη σκέψη, αλλά αποτύπωση όσων μας άφησαν ιερή παρακαταθήκη ο Χριστός, η Παναγία, οι άγιοι, οι θεοφόροι πατέρες.

Και το δόγμα έχει άμεση σχέση με το ήθος, τη ζωή των πιστών. Άρα δόγμα και ήθος, δηλαδή πίστη και ζωή, είναι δύο αλληλένδετες όψεις της μιας ενιαίας πραγματικότητας.

Ό,τι εικονίζεται σ’ έναν ναό, δεν είναι μόνο οι μορφές, αλλά η αναγωγή μέσω αυτών ότι η Εκκλησία δεν σώζει μόνο από την αμαρτία και τα αποτελέσματά της, αλλά κύρια οδηγεί τον άνθρωπο στον αληθινό προορισμό του, να γίνει «καθ’ ομοίωσιν του Θεού».