Το Γυμνάσιο Παραμυθιάς, που πρωτολειτούργησε το 1918 υπήρξε ως το 1945 το μοναδικό Γυμνάσιο του νομού Θεσπρωτίας.
Από το 1971, όπου αριθμούσε 1400 περίπου μαθητές, άρχισε να φθείνει, καθώς κατά την περίοδο αυτή άρχισε να κορυφώνεται η μετανάστευση προς το εξωτερικό, αλλά και προς διάφορες πόλεις της Ελλάδας και κυρίως την Αθήνα..
Ο αριθμός των μαθητών περιορίστηκε αρκετά με την ίδρυση των Μαθητικών Εστιών στην Ηγουμενίτσα και στους Φιλιάτες.
Σύμφωνα με τον αείμνηστο Βασίλη Κραψίτη, "μαθητές καταγόμενοι από την ίδια την πόλη της Παραμυθιάς μεταγράφονται και φοιτούν στα Γυμνάσια Φιλιατών και Ηγουμενίτσας σιτιζόμενοι ή στεγαζόμενοι, λόγω φτώχιας, στις Μαθητικές τους Εστίες".
Τότε, ο Πνευματικός Σύλλογος "Οι Φίλοι του Σουλίου", έθεσε επίμονα το θέμα ίδρυσης και λειτουργίας στην Παραμυθιά Μαθητικής Εστίας.
Αντί αυτού, λόγω έλλειψης σχετικών πιστώσεων, το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας κατέληξε στην εύκολη λύση λειτουργίας στην Παραμυθιά προσωρινού Κέντρου Μαθητικής Εστίας, με τη χρησιμοποίηση των παλιών εγκαταστάσεων, επίπλων και σκευών του εκεί άλλοτε Μητροπολιτικού Γυμνασικαού Οικοτροφείου.
Αλλά το πρόβλημα δεν επιλύθηκε...
Το Γυμνάσιο Παραμυθιάς είχε πολύ καλή φήμη και σπύδασαν σ' αυτό και πρόκοψαν σε διάφορους τομείς της κοινωνίας πολλοί νέοι και πολλές νέες από φτωχά στρώματα.
Εκείνα τα χρόνια, σε αντίθεση με σήμερα, μοναδική ελπίδα, αλλά και πανίσχυρο "όπλο" για αληθινή δημιουργικότητα και επιτυχία ήταν η παιδεία.
Ο σπόρος της παιδείας καθορίζει τους καρπούς της κάθε γενιάς.
Παλαιότερα υπήρχε σχέδιο λεπτομερές για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων, τώρα η γνώση είναι μια τυφλή δύναμη, αφού δεν συνοδεύεται από την αρετή.
Η ιδεώδης και ιδανική παιδεία πρέπει να στοχεύει αταλάντευτα, όχι μόνο στις "ξηρές" γνώσεις, αλλά και στην αρετή. Έτσι ο νέος θα μπορεί να επιστρατεύσει ποικίλες δυνάμεις μέσα του για να νικήσει, τόσο τις εσωτερικές, όσο και τις εξωτερικές αντιστάσεις, που τον εμποδίζουν να πορευτεί προς τα μπροστά...
Στη σκέψη, σ' αυτή, που σκαρώνει ο νους, οι νίκες της ζωής είναι εύκολες, στην πράξη, όμως, όχι. Γι' αυτό χρειάζεται η δύναμη και η δυναμική της αληθινής παιδείας να βάζει στην ορθή τους διάσταση τα πράγματα και τους στόχους. Η παιδεία με την ποιότητά της πρέπει να είναι κίνητρο για την αύξηση των πράξεων ευνομίας και όχι ανομίας.
Σ' αυτό το πλαίσιο ισχύει η σκέψη του Πρωταγόρα: «Είναι αισχρό να μην πω ότι η σοφία και η επιστήμη είναι το πιο δυνατό από τα ανθρώπινα πράγματα».
π. Ηλίας Μάκος