Του π. Ηλία Μάκου
.jpg)
Αν και ήταν επίσκοπος σε μια απόμακρη περιοχή, αυτή της Φωτικής, (κοντά στη σημερινή Παραμυθιά Θεσπρωτίας, 4 περίπου χιλιόμετρα βορειοδυτικά της) , είχε αξιόλογη παρουσία ως εκκλησιαστικός συγγραφέας.
Έγραψε αξιόλογα έργα. Δεν διασώθηκαν όλα, μόνο "Η όρασις", "Λόγος εις την Ανάληψιν" καθώς και τα "Κεφάλαια γνωστικά εκατόν ", το πιο διαδεδομένο, που εκδόθηκαν το 1578 στη Φλωρεντία, το 1912 στη Λειψία και το 1957 στο Παρίσι.
Το 458 το όνομά του και η υπογραφή του υπάρχουν σε επιστολή τοπικής συνόδου στην Ήπειρο προς τον αυτοκράτορα Λέοντα, ενώ μέχρι και το 451 επίσκοπος Φωτικη΄ς ήταν ο Ιωάννης, ο οποίος υπέγραψε και τα
Τα πνευματικά μηνύματα του Διαδόχου Φωτικής είναι πολύ διδακτικά και διαχρονικά και πάντοτε επίκαιρα.
Λέει για παράδειγμα ότι μόνο το γεγονός της αγάπης του Θεού είναι εκείνο, που όταν έρχεται στον άνθρωπο, βεβαιώνει ότι η αγάπη προς τον συνάνθρωπο είναι αληθινή.
Επίσης αναφέρει ότι η ψαλμωδία στους ναούς πρέπει να είναι πάντα διακριτική να υπογραμμίζει σεμνά το νόημα των ύμνων, με λεπτότητα να φτάνει στα αυτιά των προσευχομένων πιστών και όχι να το καταιγίζει με πολυφωνία, επιδεικτικότητα και ισχυροφωνία.
Η Επισκοπή Φωτικής έχει τις ρίζες της στον 5ο αιώνα, όπως φαίνεται από τη συμμετοχή επισκόπων της σε τοπικές και οικουμενικές συνόδους. Αρχικά υπαγόταν στη Μητρόπολη Νικοπόλεως, ύστερα στη Μητρόπολη Ναυπάκτου και αργότερα στην αρχιεπισκοπή Αχρίδας.
Όταν καταστράφηκε η Φωτική, ιδρύθηκε το 167 π.χ., ενώ το 925 μ.Χ. ορίστηκε έδρα της διοίκησης της Ηπείρου από Σλάβους ή Νορμανδούς το 13ο αι., η Επισκοπή μεταφέρθηκε , κατά τον μητροπολίτη Παραμυθίας και εν τέλει Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα στη βυζαντινή πόλη Οσδίνα.
Ο Διάδοχος Φωτικής υπήρξε ακροατής και ποιητής του λόγου του Θεού. Τέτοιοι πρέπει να είμαστε, και αν δεν είμαστε να γίνουμε, όλοι οι Χριστιανοί. Ακροατές. Δηλαδή πρόθυμα να ακούμε τον ευαγγελικό λόγο. Και ποιητές. Δηλαδή να τηρούμε με τις πράξεις το θείο νόμο. Αυτό θα μας δικαιώσει και αυτό θα μας σώσει.
Ήταν ο άγιος Διάδοχος Φωτικής ο άνθρωπος, που δέχονταν με ανοιχτή καρδιά και συγκινούνταν και ωφελούνταν. Αλλά δεν σταματούσε εδώ. Προχωρούσε και στην εφαρμογή. Δεν περιορίζονταν στα λόγια, έφτανε στα έργα.
Δεν ικανοποιούνταν με τα αισθήματα μόνο. Αναλάμβανε αγώνα κατά του κακού και της αμαρτίας, αγωνιζόταν κατά του εαυτού του, κατά του πονηρού κόσμου.
Η ζωή του ήταν τέτοια, που δόξαζε τον Θεό και έκανε ισχυρή την πίστη, όχι μόνο με την Ορθοδοξία, αλλά και την Ορθοπραξία.
Έτσι η δύναμη της Αλήθειας είναι ασυναγώνιστη και ανίκητη, ώστε να δείχνει και να διαλύει το ψέμα και να επιβάλλει το ορθό ως λαμπρό ήλιο ψυχής.