Η αναμνηστική επιγραφή στο παλιό γυμνάσιο Ηγουμενίτσας και οι συντακτικοί κανόνες - Του Αναστάσιου Βασιάδη

Φωτό Τατιάνα Στοΐτσεβα

(Σ.Σ. Ο Αναστάσιος Βασιάδης, ιατρός, με καταγωγή από την Ηγουμενίτσα, εξαιρετικός άνθρωπος και επιστήμονας, έχει διασώσει πολλά λαογραφικά, ηθογραφικά και ιστορικά στοιχεία από την παλιά Ηγουμενίτσα και πραγματικά η καρδιά του έχει πολύ τρυφερότητα για τον γενέθλιο τόπο του. Πήρε την πρωτοβουλία, άριστη καθ' όλα και απαραίτητη, δείχνοντας την ευαισθησία του και έχοντας βιώματα,  να τοποθετηθεί μια αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα, εκεί, που κάποτε υπήρξε το παλιό γυμνάσιο, μαθητής  στο οποίο ήταν,  και έκανε σχετική πρόταση στο δήμο, που ορθά την αποδέχθηκε.

Έγιναν τα αποκαλυπτήρια και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποστηρίχτηκε ότι η επιγραφή είχε ένα μικρό συντακτικό λάθος. Αντί, όπως σημειώθηκε, να γραφεί "βρισκόταν το παλιό γυμνάσιο", γράφτηκε "βρίσκονταν το παλιό γυμνάσιο". 

Ο κ. Βασιάδης σε επιστολή, που μας έστειλε, αναφέρει ότι αρμόζει το "βρίσκονταν" και εξηγεί τους λόγους, με βασικότερο ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση «η πρόταση διατυπώνεται  όχι με βάση τον απόλυτο συντακτικό τύπο, αλλά με βάση το νόημα". 

Από την πρώτη στιγμή η "ΝΕΑ ΚΑΤΟΨΗ", επεσήμανε (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) ότι, όπως και νάχει, δεν είναι κάτι σημαντικό το θέμα αυτό. Αν, όπως και πάλι γράφτηκε σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι δική μας η πληροφόρηση,  στην υπ' αριθμ. 104/2022 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Ηγουμενίτσας τονιζόταν ότι η επιγραφή θα αναγράφει: "ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΧΩΡΟ ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ. Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΣΕ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΟΛΩΝ ΟΣΩΝ ΔΙΔΑΞΑΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΥΣΑΝ ΣΕ ΑΥΤΟ",  καμία σημασία δεν έχει η λεπτομέρεια, μπροστά στην ενθύμηση και στην απότιση φόρου τιμής. 

Δημοσιοποιούμε με χαρά την προσέγγιση του κ. Βασιάδη, που είναι φιλολογικά τεκμηριωμένη, και  την αποδεχόμαστε.

Και τον συγχαίρουμε, που πολλές φορές αποδεικνύει έμπρακτα την αγάπη του για την Ηγουμενίτσα και έχει στην ψυχή του γλυκύτητα και πολύ ανθρωπιά, που την εκφράζει ποικιλοτρόπως και, που οι κοινωνικές αισθήσεις του και συναισθήσεις του είναι ιδιαίτερα ποιοτικές). 

                                             ***

Η ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ

Γράφει ο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΒΑΣΙΑΔΗΣ

Πριν από λίγες ημέρες στα πλαίσια σύντομης τελετής πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια αναμνηστικής επιγραφής στο χώρο που υπήρχε το παλιό Γυμνάσιο  Ηγουμενίτσας. 

Με αφορμή την δημοσιοποίηση σχολίων ως προς την ορθογραφία της επιγραφής, επισημαίνονται τα ακόλουθα:

Η σχετική αναμνηστική πλάκα περιλαμβάνει φωτογραφία  στην οποία απεικονίζονται το παλιό κτίριο, ο περιβάλλον χώρος, ο διερχόμενος δρόμος, ο τοίχος της περίφραξης, τα δένδρα του περιβόλου, πλήθος μαθητών και μαθητριών σε ομάδες και όλα όσα  συνθέτουν την έννοια του παλιού Γυμνάσιου όπως έχει διασωθεί στην συλλογική μνήμη.

Η αναμνηστική πλάκα συμπληρώνεται με την επιγραφή « ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΝ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ  ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ. Η ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΟ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ ΣΕ ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΟΛΩΝ ΟΣΩΝ ΔΙΔΑΞΑΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΕΥΣΑΝ ΣΕ ΑΥΤΟ. 6-8-2022».

Σύμφωνα με την φωτογραφία και  την επιγραφή της πλάκας, η έννοια «ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ» δεν περιορίζεται αποκλειστικά και μόνο στο παλιό κτίριο του σχολείου αλλά συμπεριλαμβάνει το σύνολο των στοιχείων που απεικονίζονται, σύμφωνα με την ως άνω περιγραφή, καθώς και όλους όσους διαχρονικά δίδαξαν και μαθήτευσαν σε αυτό.

Η έννοια επομένως του «ΠΑΛΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ» δεν περιορίζεται στον ενικό αριθμό ως εάν να επρόκειτο ΜΟΝΟ για το παλιό κτίριο, αλλά προσδιορίζεται σαφέστατα με πληθυντική αναφορά καθώς περιλαμβάνει ΟΛΑ τα στοιχεία που το συναποτελούν και διασώζονται στην συλλογική μνήμη της πόλης.

Η χρήση του ενικού όρου «ΒΡΙΣΚΟΤΑΝ» αντί του πληθυντικού «ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΝ», θα είχε εφαρμογή εάν η αναφορά θα γίνονταν  ΜΟΝΟ  στο κτίριο και όχι ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟ  το στοιχείων που συνθέτουν την έννοια «ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ».

Στην συγκεκριμένη διατύπωση δεν τίθεται θέμα συντακτικού λάθους, καθώς στους  κανόνες του συντακτικού  συμπεριλαμβάνονται και τα σχήματα λόγου, τα οποία  είναι εκφραστικοί τρόποι που αποκλίνουν από τους συμβατικούς κανόνες της χρήσης του λόγου.

Δεν πρόκειται για συντακτικά λάθη, αλλά για συγκεκριμένες εκφραστικές επιλογές, που εξυπηρετούν την πληρέστερη  αναγκαιότητα  διατύπωσης των εννοιών.

Τα σχήματα λόγου σχετίζονται με την γραμματική συμφωνία των λέξεων, την θέση των λέξεων στην πρόταση, την σημασία των λέξεων και  την πληρότητα του λόγου.

Εν προκειμένω ισχύει ο συντακτικός  κανόνας του «σχήματος κατά το νοούμενο» σύμφωνα με τον οποίο «η πρόταση διατυπώνεται  όχι με βάση τον απόλυτο συντακτικό τύπο, αλλά με βάση το νόημα". 

Ο κανόνας αυτός εφαρμόζεται  όταν στην προς διατύπωση πρόταση, το όνομα που είναι διατυπωμένο σε ενικό αριθμό, εμπεριέχει  πολλαπλά στοιχεία όπως οι λέξεις ὄχλος, πλῆθος, στρατόπεδο, σχολείο κλπ, οπότε το ρήμα τίθεται  σε πληθυντικό αριθμό».

Σ' αυτόν ακριβώς τον συντακτικό κανόνα υπακούει και η διατύπωση της αναμνηστικής επιγραφής «ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΝ…», η οποία είναι απόλυτα συμβατή με την ορθογραφία.