Τα γράφω αυτά, γιατί -τέτοιες μέρες, στα τέλη Μαρτίου του 1821- στα πέτρινα χρόνια της σκλαβιάς και στην έναρξη μιας επανάστασης που οδήγησε σιγά σιγά στη διάλυση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, συντελέστηκε ένα έγκλημα απέναντι σε ένα δίκαιο και θεοφοβούμενο μουσουλμάνο. Και επειδή σε λίγες μέρες θα θυμηθούμε έναν άλλον μάρτυρα, τον Οικουμενικό Πατριάρχη Άγιο Γρηγόριο τον Ε' (+10 Απριλίου 1821), ας μνημονεύσουμε σήμερα και ένα ακόμα θύμα της ανθρώπινης θηριωδίας, ένα από τα πολλά που σχετίζονται με την επανάσταση του 1821, στην οποία οφείλουμε την ελευθερία μας.
Ο Χατζή Χαλίλ εφέντης ήταν μουσουλμάνος Σεϊχουλισλάμης, δηλαδή, ανώτατος θρησκευτικός ιεροδικαστής στην Κωνσταντινούπολη, στα 1821. Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, ο Σουλτάνος τον κάλεσε στην Υψηλή Πύλη και του ζήτησε να βγάλει φετφά, δηλαδή απόφαση που να στηρίζεται επάνω στο Κοράνι για γενική σφαγή του χριστιανικού πληθυσμού της Κωνσταντινούπολης σε αντίποινα της επανάστασης. Ο αγαθός και θεοφοβούμενος μουσουλμάνος κάλεσε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Άγιο Γρηγόριο τον Ε΄, στον οποίο και ανακοίνωσε την απόφαση του Σουλτάνου.
Ο Άγιος και Ιερομάρτυρας αυτός Πατριάρχης, του είπε πως θα ’ναι μεγάλη αμαρτία να χαθούν αθώες ψυχές και τον ικέτεψε να μην το κάνει. Και ο Χατζή Χαλίλ εφέντης δεν το έκανε! Αρνήθηκε στον Σουλτάνο να γίνει αιτία να χαθούν αθώοι άνθρωποι αλλόθρησκοι εξ’ αιτίας του!
Είχε προηγηθεί ο εικονικός αφορισμός του Υψηλάντη από τον Πατριάρχη, που έγινε ακριβώς για τον ίδιο λόγο, για να μην χαθούν αθώες ψυχές, κάτι που ο Ιερομάρτυρας Οικουμενικός Πατριάρχης το πλήρωσε με την ίδια του τη ζωή! Αυτό είναι και το μεγαλύτερο επιχείρημα απέναντι σε όσους τολμούν να πουν πως η Εκκλησία αφόρισε την επανάσταση του 1821. Αν πάνε να μπουν μέσα στο Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, θα μπουν από την πλάγια πύλη, γιατί στη μεσαία θα σκοντάψουν πάνω στη σκιά του αιωρούμενου διακόσια χρόνια τώρα κορμιού του Μάρτυρα Πατριάρχη...
Ο Χατζή Χαλίλ εφέντης σεβόταν τον Οικουμενικό Πατριάρχη Άγιο Γρηγόριο. Περισσότερο, όμως, από αυτό, είχε φόβο Θεού και δε θέλησε να πάρει στο λαιμό του αθώες ψυχές.. Ο Σουλτάνος τον καθήρεσε από τη θέση του και τον εξόρισε στην Λήμνο. Δεν πρόφτασε να φτάσει ποτέ εκεί όμως, αφού τον δολοφόνησαν με εντολή του ίδιου του Σουλτάνου. Λίγες μέρες μετά τον ίδιο δρόμο του μαρτυρίου, βάδισε και ο Έλληνας Ορθόδοξος Οικουμενικός Πατριάρχης Άγιος Γρηγόριος ο Ε' τον οποίο κρέμασαν μπροστά στην Πύλη του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου. Πύλη, η οποία δεν άνοιξε ξανά από τότε...
Κάπου είδα την παρακάτω ζωγραφική απεικόνιση του Νίκου Κοσμίδη. Δείχνει τον Σεϊχουλισλάμη Χατζή Χαλίλ εφέντη να κρατά τον άγραφο φετφά, το σύμβολο του μαρτυρίου του. Δίπλα του ο Άγιος Γρηγόριος, ο μάρτυρας Οικουμενικός Πατριάρχης, έχοντας στα πόδια του το σκοινί της αγχόνης, το σύμβολο του δικού του μαρτυρίου... Δύο άνθρωποι διαφορετικής θρησκείας, ένας Τούρκος και ένας Έλληνας αντάλλαξαν τις ζωές τους για να σωθούν χιλιάδες αθώοι άνθρωποι και το κατάφεραν! Η γενική σφαγή αποφεύχθηκε ! Και ο Χατζή Χαλίλ εφέντης, έδειξε με την δική του θυσία πως τελικά, ο παράδεισος χωράει πολλούς...
π. Θωμάς Ανδρέου
Πηγή: Ιερατικοί Στοχασμοί