Πληγή η λεηλασία κειμηλίων από ναούς στην Ήπειρο

Του π. Ηλία Μάκου

Πηγή: ekklisiaonline.gr

Με αφορμή το τελευταίο περιστατικό, όπου η Αστυνομία στις 27-3-2022, προχώρησε στην κατάσχεση αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς, που βρέθηκαν σε περιοχή των Ιωαννίνων, και συγκεκριμένα ενός ξυλόγλυπτου βημόθυρου, αποτελούμενο από δύο φύλλα, και ενός ξυλόγλυπτο πεσσού, που εικάζεται, δεν έχει γίνει ακόμη ταυτοποίηση, σύμφωνα με κάποια στοιχεία, που προέκυψαν, ότι είναι μέρος ξυλόγλυπτου τέμπλου ναού στα Δερβίζανα, που η διάρρηξή του έγινε τον Μάρτιο του 2007, να επισημανθεί ότι αποτελεί πληγή η λεηλασία κειμηλίων από ναούς στην Ήπειρο.  

Ως προς το ιστορικό  της λεηλασίας  εικόνων και ιερών σκευών στην Ήπειρο, από το 2005 μέχρι και σχετικά πρόσφατα, επί 15  συνεχόμενα χρόνια, γίνονταν κυρίως στις περιοχές Πωγωνίου και Κονίτσης, αλλά και Ζαγορίου, και αλλού, δεκάδες κλοπές από εκκλησίες και μοναστήρια, με αποτέλεσμα να έχουν κάνει "φτερά" περίπου 250 κειμήλια.

Μάλιστα είχε παρατηρηθεί το φαινόμενο να αφαιρέσουν κειμήλια από την ίδια εκκλησία τρεις φορές στο Πωγώνι! 

Ειδικότερα στην τρίτη επέλαση στο ναό Γέννησης Θεοτόκου του χωριού Μερόπης Πωγωνίου, λεηλατήθηκε το τέμπλο, από το οποίο αφαιρέθηκαν 15 από τις 24 παλιές εικόνες ρωσικής τεχνοτροπίας.

Στη διαδρομή του χρόνου, μεγάλο "χτύπημα" είχε συμβεί στο Κουκούλι Ζαγορίου τις παραμονές Χριστουγέννων του 2009, όπου εικόνες, περισσότερες από 50, είχαν κλαπεί και πουλήθηκαν σε συλλέκτες και γκαλερί. Κάποιες από αυτές τις εικόνες εντοπίστηκαν στο εξωτερικό και επαναπατρίστηκαν αργότερα.

Οι δράστες, φαίνεται να γνώριζαν την αξία των αντικειμένων, που έκλεβαν, καθώς και τα ελλιπή μέτρα ασφαλείας.

Οι λεηλασίες, που είχαν ρημάξει τους ναούς στο Πωγώνι και την Κόνιτσα, ενδέχεται να σχετίζονται με την αύξηση της ζήτησης για θρησκευτικά κειμήλια.

Λεηλατήθηκαν  αφύλακτες εκκλησίες σε περιοχές, που σε μεγάλο βαθμό ερήμωσαν από ντόπιο πληθυσμό και είναι παραμελημένες.

Κάποια από τις κλεμμένες εικόνες εντοπίστηκαν σε γκαλερί του εξωτερικού και επιστράφηκαν. 

Τα κρούσματα λεηλασιών υπαγορεύουν την άμεση ανάγκη να δημιουργηθεί ασπίδα προστασίας γύρω από τη θρησκευτική κληρονομιά, που είναι και ταυτόχρονα και πολιτιστική.

Η καταγραφή, που έχει γίνει και εξακολουθεί να γίνεται, των εκκλησιαστικών κειμηλίων από τις ενορίες, τις Μητροπόλεις και από την αρχαιολογική υπηρεσία είναι ένα μέτρο προς την ορθή κατεύθυνση, που βοηθάει κυρίως στην αναζήτηση και την εύρεση των κλαπέντων.

Τα θρησκευτικά κειμήλια είναι ένας αρίφνητος  θησαυρός, που στο διάβα των χρόνων διασώζει και μάς μεταγγίζει την Ελληνορθόδοξη συνείδηση.

Ακόμη αποκαλύπτουν το ήθος, το ύφος, το κάλλος της παράδοσής μας.

Και τα κειμήλια είναι, που μας θυμίζουν ότι η πίστη βιώνεται ως θέωση και χάνεται όταν χαθεί η ελευθερία της υπέρλογης αγάπης. 

Μας παραπέμπουν στην αξία και στο πλήρωμα της θέωσης, αλλά  και στο νόημα της αγαπητικής ελευθερίας, που εκφράζουν οι εικονογραφίες αγίων, εκκλησιαστικών γεγονότων και συμβόλων,  ενώνοντάς μας με το θείο στοιχείο.