Ανάγκη να αναστηλωθεί το μοναστήρι της Βέλλιανης, όπου εορτάστηκε υπαίθρια το "Γενέλθιον του Προδρόμου" (ΦΩΤΟ)
***
Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Μάριο Μπίκα (εκπαιδευτικό), ο οποίος έχει κάνει μια ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη παρουσίαση της Μονής στον τύπο, είναι άγνωστο το πότε ακριβώς ιδρύθηκε. Ο Ιωάννης Λαμπρίδης (1843 –
1892), γιατρός από τα Σουδενά των Ιωαννίνων, με σημαντικό συγγραφικό έργο, αναφέρει ότι ιδρύθηκε το έτος 738
μ.Χ.. (βλ. π. κ.) Επειδή, όμως, δεν αναφέρει την πηγή, από την οποία αντλεί την αναφορά του,
νεότεροι συγγραφείς την αμφισβητούν. Στην αμφισβήτηση τους, δέον να επισημανθεί ότι ο Ιωάννης Λαμπρίδης,
με σπουδές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, θεωρείται δια-χρονικά λίαν αξιόπιστος. Ο Δημήτριος Παναγιωτίδης
(Μέξης) (1855-1910), γιατρός, από το
Λάμποβο της Βορείου Ηπείρου, έχοντας στο ενεργητικό του σπουδαίες μελέτες ιστορικού,
αρχαιολογικού και λαογραφικού περιεχο-μένου, υποστηρίζει ότι η Μονή της
Βέλλιανης ιδρύθηκε το 1630. Την άποψή αυτή στηρίζει στη επιγραφή που
υπάρχει χαραγμένη πάνω στο μαρμάρινο, ημικύκλιο κατώφλι, έμπροσθεν της ωραίας
Πύλης του σημερινού Καθολικού της : ΕΤΟΥΣ
ΖΡΛΗ ( σ.σ.
Κτήση κόσμου 7.138 – έτους ΖΡΛΗ 5.508 = 1630 ) (βλ. π.κ. ). Η εν λόγω επιγραφή ΖΡΛΗ απαντάται και σε άλλα μέρη, όπως γ.π. στη μονή του Αγίου Νικολάου του Καλεντζίου,
Δήμου Βορείων Τζουμέρ-κων, ως και στον ΄Αγιο Αθανάσιο της Ανατολής Αγιάς (Λαρίσης). Και στις δύο αυτές επιγραφές το έτος ΖΡΛΗ αναφέρεται, στην
ανα-καίνιση και όχι στην ίδρυση αυτών. Σύμφωνα με το υπ’ αριθμ. 404/6.6.1965,
φύλλο της Κυβερνήσεως, τεύχος Β΄. η μονή του Ιωάννου του Πρόδομου της Βέλλιανης
έχει ανακηρυχθεί ως «ιστορικό διατηρητέο
μνημείο ».