Και στον Τσαμαντά Φιλιατών οι πεσόντες στα βουνά της Μουργκάνας…
Με τριήμερες εκδηλώσεις, τιμήθηκαν στην Παραμυθιά Θεσπρωτίας
οι 49 δολοφονημένοι από τους Γερμανούς και τους Τσάμηδες συνεργάτες τους. Με τη
συμμετοχή τοπικών επισήμων και αρχών, καθώς και πλήθος κόσμου, αποδόθηκε και εφέτος ο οφειλόμενος φόρος τιμής στους αδικοχαμένους Παραμυθιώτες. Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο πρώην βουλευτής Μιχάλης Παντούλας. Εξάλλου και στονΤσαμαντά Φιλιατών τιμήθηκαν με επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων οι πεσόντες στρατιώτες στα βουνά της Μουργκάνας.
***
Το ιστορικό των εκτελέσεων στην Παραμυθιά. Αρχιτέκτονας της μεγάλης συμφοράς ο Μαζάρ Ντίνο, αρχηγός των μουσουλμανικών αποσπασμάτων. Τη νύχτα της 27ης Σεπτεμβρίου 1943 αποσπάσματα ένοπλων
μουσουλμάνων με επικεφαλής Γερμανό αξιωματικό συνέλαβαν δεκάδες άνδρες κάθε
ηλικίας.
Η έναρξη των συλλήψεων δόθηκε με τη ρίψη φωτοβολίδων, ενώ ταυτόχρονα
η πόλη βούιζε από τους θρήνους γυναικών και παιδιών. Οι συλληφθέντες
μεταφέρθηκαν στις υπόγειες αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου.
Σαν αιτιολογία προβάλλεται το γεγονός του φόνου έξι Γερμανών
στρατιωτών στη θέση "Σκάλα" της Παραμυθιάς που τη φρουρούσαν αντάρτες
του Ε.Δ.Ε.Σ. του λόχου Ποπόβου.
Οι δυνάμεις κατοχής είχαν ήδη θυροκολλήσει από τις 17-9-1943 στο
οίκημα που στεγάζονταν τα γραφεία της τότε Κοινότητας Παραμυθιάς
ανακοίνωση στην οποία αναφερόταν ότι "...για κάθε δολοφονία ή
τραυματισμό Γερμανού στρατιώτη θα εκτελούνται δέκα χριστιανοί Έλληνες
από την Παραμυθιά και τα πέριξ χωριά...". Ανάμεσα στους 49 ο παπα-Βαγγέλης Τσαμάτος
και ο Γυμνασιάρχης Κων. Σιωμόπουλος.
Στις 28-9-1943 με την εποπτεία των Γερμανών, 35 πατριώτες
κρατούμενοι από τα γύρω χωριά άνοιξαν στο χωράφι ιδιοκτησίας Τσαμάτου,
στη θέση «Άγιος Γεώργιος» (όπου σήμερα το Ηρώο των πεσόντων), τους
ομαδικούς τάφους.
Στις 29-9-1943 το χάραμα της μέρας, μεταφέρθηκαν στον προκαθορισμένο
τόπο της εκτέλεσης οι μελλοθάνατοι φρουρούμενοι από μουσουλμάνους
Τσάμηδες και λίγους Γερμανούς. Ακολούθησαν σκηνές φρίκης. Πατέρας
παρακαλούσε ν' αφήσουν ελεύθερο το 16χρονο γιο του και ο γιος ικέτευε να
σκοτώσουν αυτόν και να αφήσουν τον πατέρα να αναθρέψει τις μικρότερες
αδελφές. Τελικά εκτελέσθηκαν πατέρας και γιος. Άλλοι προσπάθησαν με
γενναιότητα να δραπετεύσουν αλλά χτυπήθηκαν από τις σφαίρες των
μουσουλμάνων Τσάμηδων που είχαν περιζώσει την περιοχή.
Ώρα 7 το πρωί το κροτάλισμα των πολυβόλων έσβησε το χαμόγελο των
αγέρωχων ανδρών. Η εκτέλεση τους ανακοινώθηκε αμέσως με έγγραφο του γερμανικού
φρουραρχείου Παραμυθιάς που θυροκολλήθηκε στο οίκημα όπου στεγάζονταν τα
γραφεία της τότε Κοινότητας Παραμυθιάς.