Οι εξελίξεις είναι μπροστά μας...

Του Γιάννη Μήτσιου (πολιτικού επιστήμονα-διεθνολόγου) 
Αργόσυρτο βαρύ και δύσκολο το καλοκαίρι που βιώνουμε. Ο Αύγουστος κυλά σχεδόν μαρτυρικά για κυβερνήσεις και λαούς με τα σκαμπανεβάσματα και τον τρόμο των αγορών αλλά και τις πρόβες πολέμου στη γειτονιά μας.Έχουν συσσωρευτεί τόσα πολλά αδιέξοδα στο μοντέλο της παγκόσμιας

χρηματιστικής οικονομίας που σε συνδυασμό με φτωχές πολιτικές ηγεσίες κάνουν σχεδόν αδύνατη τη διαχείρισή τους. Κανένας δεν τολμά να τα βάλει στα ίσα με τις αγορές που προκαλούν τον τρόμο στις πολιτικές ηγεσίες ή που κάποιες εξαρτώνται από αυτές.Ιστορικά η περίοδος που διανύουμε έχει χαρακτηριστεί από πολλούς σύγχρονους διανοητές ότι προσομοιάζει με την περίοδο πριν το ... ... ξέσπασμα του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και με το κράχ του 1929 που οδήγησε στην άνοδο του φασισμού-ναζισμού με το αιματοκύλισμα του πλανήτη στο Β’ ΠΠ.Τώρα οι παρατάξεις δεν είναι ακριβώς τα έθνη, οι λαοί, οι ιδεολογίες και οι εθνικές πολιτικές.  Σήμερα αυτό που βιώνουμε είναι  η κατάρρευση του οικονομικού μοντέλου της Δύσης κυρίως των ΗΠΑ και της ΕΕ, που σε μεγάλο βαθμό βασίστηκε στο τραπεζιτικό κεφάλαιο, στην κερδοσκοπία και στις «φούσκες» της ανάπτυξης (μετοχές, cds, στεγαστικά  δάνεια κλπ). Από τη μια λοιπόν έχουμε να κάνουμε με τις αγορές, (τα funds, οι τράπεζες, οι επενδυτικές τράπεζες, εταιρείες επενδύσεων, αμοιβαίων κεφαλαίων, αλλά και οι οίκοι αξιολόγισης) που φυσικά διοικούνται από  ανθρώπους, έχουν ατζέντα και καθορίζουν το πολιτικό παιχνίδι σε πολλές χώρες. Οι αγορές άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί πλέον το αδιέξοδο μοντέλο που έχει στήσει το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο και επέλεξαν τη ρήξη ως μέσο διαφυγής ή προσπάθειας επιβολής ενός χρηματοπιστωτικού ολοκληρωτισμού άλλοι το λένε και διεθνή  διακυβέρνηση (global governance). Από την άλλη μεριά έχουμε να κάνουμε με λαούς, έθνη και κράτη, την πραγματική οικονομία που δοκιμάζονται από την λαίλαπα των αγορών που ξαφνικά εφέτος το καλοκαίρι θυμήθηκαν ότι η ΕΕ έχει κρίση χρέους, η Αμερική έχει ελλείμματα και ότι η ευρωζώνη δεν μπορεί να συνεχίσει αυτόνομα και ανεξάρτητα. Η ρήξη αυτή μαθηματικά θα οδηγήσει σε κοινωνικές συγκρούσεις, θυσίες από πλευράς των λαών και των πολιτών που πλήττονται με στόχο την ανακατανομή του παγκόσμιου πλούτου και της ισχύος. Μιλάμε για σταδιακό τέλος της παγκοσμιοποίησης και για μια νέα μαύρη δεκαετία που ανοίγει για μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας. Οι τεκτονικές συγκρούσεις που δημιουργούνται πυροδοτούν σταδιακές εξελίξεις που είναι πολύ δύσκολο να διαχειριστούν και να ελεγχθούν. Ταυτόχρονη κρίση σε ΗΠΑ και ΕυρώπηΑπ΄ ότι φαίνεται οι αγορές έχουν «κηρύξει τον πόλεμο» ταυτόχρονα στις πολιτικές ηγεσίες των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Η προεδρία Ομπάμα, πολλά υποσχόμενη για τον αμερικανικό λαό αντιμετωπίζεται με τόσο μίσος και πόλωση από την μεριά του ρεμπουπλικανικού στρατοπέδου το οποίο φαίνεται ότι έχει συμμαχήσει με τις αγορές. (Πολλά έχουν γραφεί και ειπωθεί για τις  διασυνδέσεις παραγόντων της Wall Street αλλά και των επικεφαλής του οίκου αξιολόγισης Standar & Poors με τους ρεμπουμπλικάνους). Η υπονόμευση του Ομπάμπα ισοδυναμεί με υπονόμευση της ίδιας της Αμερικής αλλά και της Ευρώπης. Στις ΗΠΑ ο Πρόεδρος Ομπάμα αγωνίζεται για καλύτερη υγεία, παιδεία,  καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας, 46 εκ αμερικανοί επιβιώνουν με κουπόνια σίτισης «food stamps», όπως ειπώθηκε σε πρόσφατη συνέντευξη του προέδρου Ομπάμα στο CNN, ο οποίος ζήτησε από τους πλούσιους να βάλουν το χέρι στην τσέπη που αρνούνται πεισματικά. Μόνο ο Μπάφετ βγήκε δημόσια και στήριξε τον πρόεδρο. Βέβαια, αν η Αμερική περιόριζε τις αμυντικές δαπάνες, τους εξοπλισμούς και το κόστος των πολέμων θα ήταν σε καλύτερη οικονομική μοίρα αλλά αυτό είναι μια άλλη παράμετρος που έχει να κάνει με την ύπαρξη της ως υπερδύναμη. Η εσωτερική κρίση της Αμερικής δημιουργεί αναταράξεις και αβεβαιότητα και στην Ευρώπη που σηκώνει τα δικά της βάρη, και όταν λέμε Ευρώπη εννοούμε πρωτίστως τη Γερμανία και τη Γαλλία. Οι αγορές με πρόσχημα τα χρέη και τα spreads των χωρών της ευρωζώνης επιδιώκουν να στριμώξουν τη Γερμανία να δεχτεί το ευρωομόλογο και να καταστεί όμηρός τους. Η απάντηση στη συνάντηση Μέρκελ –Σαρκοζί ήταν η κατάρρευση των χρηματιστηρίων της περασμένης εβδομάδας και ακόμη είμαστε στην αρχή. Πόσο θα αντέξουν οι πολιτικές ηγεσίες μια “ενωμένη Ευρώπη”  σ΄ αυτή την κατάσταση; Θα μπορέσει η Γερμανία να σηκώσει το βάρος της ευρωζώνης; ή μήπως θα ισχύσει το τέλος της Ευρώπης και του ευρωπαϊκού ονείρου όπως το ξέραμε σήμερα; Ή θα επικρατήσει στο τέλος ο σώζων εαυτόν σωθήτω;Γεωπολιτικές ανακατατάξειςΚαι την ώρα που γίνονται όλα αυτά στο πεδίο της οικονομίας, η Μέση Ανατολή φλέγεται. Όλα τα κράτη της περιοχής είναι σε υψηλή νευρικότητα. Ισραήλ, Συρία, Κουρδιστάν, Τουρκία, Ιράν, Λιβύη, Αίγυπτος και τα πετρέλαια της Κύπρου με τις γεωτρήσεις μέσα στον Σεπτέμβριο, το αίτημα της Παλαιστίνης για αναγνώριση από ΟΗΕ ως κράτος μέλος, η εμπλοκή των ΗΠΑ συνθέτουν άλλο ένα σκηνικό δοκιμασιών για την παγκόσμια οικονομία και σταθερότητα.

Οικονομία και γεωπολιτικές ανακατατάξεις ήταν πάντα αλληλένδετες στην παγκόσμια ιστορία και η μία τροφοδοτούσε την άλλη. Οι εξελίξεις είναι μπροστά μας.