Η εξόδιος ακολουθία και η ταφή του θα γίνουν, κατόπιν, επιθυμίας του ιδίου, στα Τίρανα, στις 11 το πρωί της Πέμπτης 30 Ιανουαρίου 2025, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Θα ταφεί κάτω από το Ιερό Βήμα του καθεδρικού ναού "Ανάστση" (ο ίδιος ανήγειρε εκ θεμελίω και αποτελεί αρχιτεκτονικό κόσμημα), σε ειδική κρύπτη, που είχε προετοιμάσει προσωπικά.
Με απόφαση, κατόπιν εκλογής, της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Αλβανίας ορίστηκε Τοποτηρητής του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου ο Μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης.
Το σκήνωμά του εκτέθηκε για λαϊκό προσκύνημα στη Μητρόπολη Αθηνών, μέχρι και το πρωί της Δευτέρας, ενώ την Τρίτη θα μεταφερθεί οδικώς, μέσω Κακαβιάς, για την Αλβανία, συνοδεία του Μητροπολίτου Απολλωνίας και Φίερι Νικολάου, του Επισκόπου Κρούγιας Αναστασίου και των ιερέων π. Χαράλαμπου Γκιόκα και Σπυρίδωνα Τοπάντζα.
Στο λαϊκό προσκύνημα μεγάλη ήταν η προσέλευση πιστών, που σχηματίζουν ουρές, για να ασπαστούν το σκήνωμα, καθώς νιώθουν οι πολλοί τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο ως μια φωτεινή και αγιασμένη μορφή, που έδρασε όχι μόνο με το λόγο, αλλά, κυρίως με τη στάση ζωής και τα έργα του, τα οποία ήταν αποτέλεσμα της αγάπης του, που σαν ανοιχτές φτερούγες αγκάλιαζε χωρίς διακρίσεις τους πάντες, χωρίς περιορισμούς καταγωγής, γλώσσας, θρησκείας.
Την Κυριακή το πρωί στο Μητροπολιτικό ναό Αθηνών τελέστηκε, μετά τη θεία λειτουργία, τρισάγιο στη μνήμη του από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ, παρουσία της προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη , πολιτικών αρχηγών, υπουργών, βουλευτών, ευρωβουλευτών κ. ά.
Όπως είναι γνωστό, μετά από μια ίωση και νοσηλεία στο "Υγεία" Τιράνων, μεταφέρθηκε στον Ευαγγελισμό με λοίμωξη και γαστροραγία και τελικά εκοιμήθη το Σάββατο το πρωί 25 Ιανουαρίου 2025 από πολυοργανική ανεπάρκεια, προκαλώντας μεγάλη συγκίνηση, που εκφράστηκε με εκατοντάδες μηνύματα, ανάμεσα στα οποία εκκλησιαστικών και πολιτικών ηγετών, αλλά και υπουργών, βουλευτών, μητροπολιτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
***
*Ο οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος αναφέρει μεταξύ άλλων: "Ο εκλιπών αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος αναμόρφωσε την Εκκλησία της Αλβανίας και προσέφερε πολλά και ανεκτίμητα στην Ορθοδοξία, ανά την Οικουμένη".
*Ο Πατριάρχης Μόσχα και πασών των Ρωσιών Κύριλλος σημειώνει μεταξύ άλλων: «Στη Ρωσική Εκκλησία, η οποία υπέμεινε φρικτό διωγμό υπό αθεϊστικά καθεστώτα, τρέφουμε βαθύ σεβασμό για τις προσπάθειες του αείμνηστου Προκαθήμενου για την αποκατάσταση της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η υψηλή του θέση στον ορθόδοξο και ευρύτερο χριστιανικό κόσμο, οι εκτεταμένες ακαδημαϊκές του διασυνδέσεις και η ανεκτίμητη εμπειρία του στην Αφρική συνέβαλαν στην επιτυχή αποκατάσταση της ζωντανής εκκλησιαστικής ζωής στην Αλβανία υπό τη σοφή του ηγεσία».
*Η πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου επισημαίνει μεταξύ άλλων: "Μία κορυφαία προσωπικότητα, που συνέδεσε τον θεολογικό στοχασμό με την πρακτική της άοκνης προσφοράς, καταλείποντας σπουδαίο ποιμαντικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό έργο», αναφέρει η ανακοίνωση. Έναν ιεράρχη που αντιτάχθηκε στην μισαλλοδοξία και τον θρησκευτικό φανατισμό, προσβλέποντας στην αλληλοκατανόηση, τον διάλογο, τη συναδέλφωση και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών".
*Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε μεταξύ άλλων: " Ο Αναστάσιος υπήρξε ταυτόχρονα πνευματικός ταγός και ενεργός υπηρέτης του ανθρώπου και των δικαιωμάτων του. Πότε ως αρωγός των παιδιών της Αφρικής και πότε ως συμπαραστάτης των Ελλήνων φοιτητών που αντιστέκονταν στη δικτατορία. Και,ασφαλώς, ως πρωτεργάτης της Εκκλησίας στην Αλβανία και πρώτος αγωνιστής για τα συμφέροντα της εθνικής μας Ομογένειας. Είχα την τύχη να γνωρίσω από κοντά και να συνεργαστώ με τον Ιεράρχη που συνδύαζε τον δυναμισμό της πίστης με την φυσική ευγένεια. Όπως και το εθνικό καθήκον με τον αλτρουϊσμό. Μία προσωπικότητα που έγινε γέφυρα συνεννόησης μεταξύ δύο κρατών. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που κάνουν το πένθος μας βαρύτερο.Αλλά και την κληρονομιά του Αρχιεπισκόπου ακόμη πιο πολύτιμη για όλους".
*Ο πρόεδρος της Αλβανικής Δημοκρατίας λέει μεταξύ άλλων: "Καθοδήγησε την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας με σοφία, αφοσίωση και αγάπη για τους ανθρώπους, συμβάλλοντας στην ενίσχυσή της και στη δημιουργία ενός νέου δρόμου για την Αλβανική Ορθόδοξη πίστη, ιδιαίτερα μετά τη δύσκολη περίοδο, που πέρασε».
*Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα ευχήθηκε να αναπαυθεί εν ειρήνη και εξέφρασε τα συλλυπητήριά του σε όλους τους συνεργάτες του και τα μέλη της κοινότητας των Ορθοδόξων πιστών. πρωθυπουργός".
*Ο Βορειοηπειρώτης ευρωβουλευτής της Ν.Δ. Φρέντυ Μπελέρης θεωρεί ότι «το κοινωνικό του έργο μιλά και θα μιλά από μόνο του" και προσθέτει πως "η συνολική αναγέννηση της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας εκ της τέφρας της, φέρει την υπογραφή του. Όταν ο Χριστιανισμός βαλλόταν στη γειτονική χώρα, ήταν εκεί για να υπερασπιστεί και να παλινορθώσει τη θρησκεία μας. Με οδηγό την πνευματικότητά του, μετέφερε το μήνυμα της αγάπης “από καρδιά σε καρδιά”, φράση που χρησιμοποιούσε και ο ίδιος συχνά».
***
Πέρα από την ανέγερση εκ θεμελίων ή την αποκατάσταση και αναστήλωση εκατοντάδων ναών και πολλών μονών, αλλά και άλλων κτιρίων, καθώς και τη χειροτονία δεκάδων κληρικών, ξεπερνούν τους 170, τα Κέντρα υγείας, η πολυκλινική, οι κινητές μονάδες υγείας, τα εκπαιδευτήρια όλων των βαθμίδων, από το νηπιαγωγείο έως το πανεπιστήμιο, η δημιουργία υποδομών (διάνοιξη δρόμων, δίκτυα ύδρευσης κ. ά.), η στήριξη στους αγρότες, τα φαγητά και τα τρόφιμα σε καθημερινή βάση στους πονεμένους και αναγκεμένους και τόσα άλλα, δείχνουν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πραγματικά αγάπησε την Αλβανία, αλλά και αγαπήθηκε στη χώρα αυτή, πλην ελαχίστων ακραίων περιπτώσεων.
Ο αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος έκανε υπέρβαση των γήινων ορίων, όταν ζούσε, και είχε εξέλθει από κάθε είδους χειραγωγία. Έτσι προσπαθούσε να βηματίσει τους ανθρώπους έξω από κάθε σκοτάδι.
π. Ηλίας Μάκος