"Ζωντανεύει" η παλαιά Μονή Άβελ στο ακριτικό Πωγώνι
Του π. Ηλία Μάκου
Μέσα σε μια ερημιά. Μέσα σ' ένα καταπράσινο δάσος. Λίγο μετά το χωριό Βήσσανη Πωγωνίου. Εκεί υπάρχει η παλαιά μονή Άβελ (ιστορικό και διατηρητέο μνημείο), αφιερωμένη στην κοίμηση της Θεοτόκου που είναι ζωντανή και κατάλληλα συντηρημένη. Tα χρόνια που διάβηκαν δεν τη σφράγισαν με τη λέξη "τέλος". Έτσι δεν έλειπε παρά η σπίθα της αναγέννησης. Και όταν εμφανίστηκε, όλα ξαναήρθαν.
Και προσκυνητές μπορεί να την επισκεφθούν και ακολουθίες γίνονται με τη φροντίδα του ηγουμένου της και Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου της Μητροπόλεως Κονίτσης αρχιμανδρίτου π. Νικολάου Λιώλου (θεολόγου και ιατρού). Και έτσι λάμπει στο φανέρωμά της η περασμένη αίγλη της.
Η μονή ιδρύθηκε το 1760, πιθανώς από μοναχούς κοντινής μονής, που υπέστη εχθρική επιδρομή, με πρώτο κτίσμα το καθολικό της, που εμφανίζει έντονα τα χαρακτηριστικά της μοναστηριακής Ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής και είναι αθωνίτικου τύπου (εγγεγραμμένου σταυροειδούς).
Η ονομασία της, όπως τουλάχιστον διασώζει η παράδοση, οφείλεται σ' ένα γαιοκτήμονα με το όνομα Άβελη, ο οποίος διέθεσε χρήματα γι' αυτή (συνέβαλε στην ανακαίνιση και επέκτασή της). Το καθολικό αγιογραφήθηκε 10 χρόνια αργότερα, το 1770, από τους γνωστούς Χιοναδίτες αγιογράφους Κωνσταντίνο και Μιχαήλ. Το τέμπλο του ναού (με διάτρητο σκάλισμα και φυτικό διάκοσμο) χρονολογείται στο 19ο αιώνα και είναι της ιδίας κατασκευής με αυτό του ενοριακού ναού αγίου Νικολάου Βήσσανης. Οι πρωτότυπες εικόνες του δεν σώζονται, καθώς βέβηλα χέρια τις έκλεψαν.
Έμεινε χωρίς μοναχούς το 1934, οπότε υπήχθη ως μετόχι στη μονή Μακραλέξη, αλλά πλέον έχει έναν ιερομόναχο και δύο δόκιμους. Διαθέτει δύο κελιά, μικρό αρχονταρίκι - μαγειρείο. Δίπλα στο ηγουμενείο βλέπει ο προσκυνητής τα απομεινάρια κτισμάτων του παρελθόντος, τα οποία στόχος είναι να ξαναστηθούν όρθια.
Ο π. Νικόλαος μας ξεναγεί και μας εξιστορεί. Και οι πνευματικές μας φτερούγες αρχίζουν να ανοίγουν. Και συνειδητοποιούμε ότι η μονή δεν είναι τόπος επιβεβαιώσεων, μα προσευχής, όπου μπορούμε να αφήσουμε μεγάλο μέρος των αναστεναγμών μας.
Γονατίζουμε στις πύρινες φλόγες της αγάπης που πηδάνε ανέσπερες από το χώρο τούτο. Και το ευχαριστώ μας προς τον Θεό είναι μια άσβηστη φωτιά. Κοιτάζουμε σιωπηλά την εικόνα της Παναγίας της Αβελιώτισσας. Την παρακαλούμε να φεγγίσει μέσα μας μια άλλη Αυγή. Και τα μάτια μας βουρκώνουν!
Και μια σκέψη διαπερνά το μυαλό μας: Η Παναγία πληρώνει με χαρά και ειρήνη και πνοή ακένωτη και αέναη την ανθρώπινη ψυχή. Της χαρίζει αληθινή ελευθερία, γιατί της δίνει τη δύναμη να υπερνικά την ανθρώπινη αδυναμία και κακία και να την αναγεννά σε νέα αληθινή ζωή.
