Του π. Ηλία Μάκου
Η πρώτη νίκη των ελληνικών δυνάμεων κατά των Ιταλών εισβολέων ήταν το Νοέμβριο του 1940 στη μάχη της Λυκόρραχης, στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε η ιστορική Μεραρχία Ιππικού.
Για το λόγο αυτό στο χωριό Κεφαλοχώρι (παλιά Λυκόρραχη) ο δήμος Κόνιτσας ανήγειρε μνημείο και έκανε τα αποκαλυπτήριά του, το Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2024.
Τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση από τον Μητροπολίτη Κονίτσης Ανδρέα, ενώ στεφάνια κατέθεσαν ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέκος Καχριμάνη, ο δήμαρχος Κόνιτσας Ανδρέας Παπασπύρου, εκπρόσωποι τοπικών στρατιωτικών και αστυνομικών αρχών.
Την 1η Νοεμβρίου 1940 ο ελληνικός στρατός επιτέθηκε και εξολόθρευσε Ιταλική Φάλαγγα εφοδιασμού, που ανήκε στην Μεραρχία Αλπινιστών Τζούλια.
Οι ανιχνευτές ιππείς εντόπισαν κίνηση ιταλικού τμήματος δυνάμεως 300 περίπου ανδρών με πολλά μεταγωγικά να κινείται από τη Λυκόρραχη προς το χωριό Κάντζικο (Δροσοπηγή). Δύο λόχοι του αντισυνταγματάρχη Δημητρίου Μισύρη, μαζί με το ιππικό υπό τον ίλαρχο Δημήτριο Γερωργιάδη, τους επιτέθηκαν. Οπισθοχώρησαν οι Ιταλοί και οχυρώθηκαν στη Λυκορράχη, όπου υπήρχαν και άλλες δυνάμεις τους.
Εκεί, μετά από σκληρή μάχη, με τους Ιταλούς ταμπουρωμένους σε σπίτια, τέσσερις ουλαμοί της Ίλης, που είχαν έναν νεκρό κι έναν τραυματία, και οι 5ος και 9ος Λόχος του Μεταβατικού Αποσπάσματος, πουείχε τριάντα νεκρούς, τους ανάγκασαν να παραδοθούν.
Το σχετικό σήμα που συνέταξε ο Αντ/χης Μισύρης, αναφέρει: "Ώρα 16:30, Ι Μεραρχίαν, Αναφέρω Λόχοι κατέχουσι υψώματα Ν.Δ. και Β.Δ. Λυκορράχης. Συνελάβομεν αιχμαλώτους και πολλά υλικά. Κατέρχομαι εις Επταχώριον, 1-11-1940, Μισύρης». Σε άλλη έκθεσή του σημειώνει για το ίδιο γεγονός:«Ηθικόν πολύ καλόν, το οποίον ανεπτερώθη ακόμη περισσότερον μετά την πρώτην ήτταν των Ιταλών και των συλλήψεων των αιχμαλώτων. Η χαρά και η ικανοποίησις εφαίνοντο αποτυπωμένη εις τα πρόσωπα όλων».
Στη Λυκόρραχη αιχμαλωτίσθηκαν τρεις Ιταλοί αξιωματικοί και 130 οπλίτες, ενώ στην κοιλάδα του Σαραντάπορου ποταμού, πιάστηκαν αιχμάλωτοι άλλοι 80 οπλίτες και περισυνελέγησαν 120 κτήνη, 4 βαρέα πολυβόλα Fiat, περίπου 15 οπλοπολυβόλα, χιλιάδες χειροβομβίδες και διάφορα υλικά διαβιβάσεων, εξαρτύσεως και ιματισμού.
Αντήχησε γενναία, ατρόμητα το ΟΧΙ των Ελλήνων. Δυνατό, αλύγιστο, φοβερό για τον εχθρό.
Το πήρε ο αέρας και το πήγε παντού.
Αυτό το «ΟΧΙ», που είναι αθάνατο, κύλησε εύκολα από τα στόματα των Ελλήνων, γιατί πήγαζε από την πίστη στη βοήθεια και την προστασία του Θεού. Με τη θεϊκή παρέμβαση και δύναμη οχτώ εκατομμύρια λόγχες του εχθρού έγιναν άχρηστα παλιοσίδερα, μπροστά στις ατσάλινες καρδιές των Ελλήνων.
Το έπος του 1940 είναι το μεγαλύτερο σάλπισμα της νεότερης ελληνικής ιστορίας για την πίστη και την ανδρεία του Έλληνα. Ένα σάλπισμα, που δεν σταμάτησε ποτέ.
