Πραγματικά η φωτογραφία είναι ιστορική και ξυπνά μνήμες μαρτυρικές, αλλά και αναστάσιμες ταυτόχρονα...
Ο αείμνηστος Μητροπολίτης Αργυροκάστρου Παντελεήμων (Κοτόκο), που ζούσε από το 1941 στην Αθήνα, όπου και κοιμήθηκε στις 24 Μαΐου του 1969, εικονίζεται, λίγο καιρό πριν φύγει από τη ζωή, στη λιτανεία του ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Τούφας) Χαλανδρίου, όπου υπηρετούσε τότε, δίπλα στο Μητροπολίτη κρατά ανά χείρας το Ευαγγέλιο, ο ευλαβής και ασκητικός και εγχριστωμένος (ζούσε με τον Χριστό και για τον Χριστό) μακαριστός ιερέας Ιωάννης Γκόλτσης, πατέρας του αείμνηστου διακεκριμένου Αρεοπαγίτη Αθανάσιου Γκόλτση και παππούς του καταρτισμένου και σεμνού θεολόγου-ερευνητή Ιωάννη Γκόλτση (ο οποίος και μας παραχώρησε τη φωτογραφία).
Είναι μια από τις τελευταίες εμφανίσεις του Αργυροκάστρου Παντελεήμονος, που τότε ήταν 78 ετών (γεννημένος το 1890) και έως την τελευταία του πνοή η καρδιά του και η ψυχή του ήταν στραμμένα προς το δέσμιο και βασανισμένο ποίμνιό του.
Με καταγωγή από την Κορυτσά και με πλατιά μόρφωση, είχε θεολογικές (στη Χάλκη), νομικές και πολιτικές σπουδές (στο Πανεπσιτήμιο Αθηνών), ο Παντελεήμων υπερασπίστηκε με σθένος την Ορθοδοξία, αφού ως λαϊκός θεολόγος ακόμη, δεν αποδέχθηκε τον τρόπο της πρώτης ανακήρυξης του Αυτοκεφάλου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας από το Συνέδριο του Βερατίου στις 10-12.9.1922, το οποίο επήλθε κατόπιν υποκίνησης της αλβανικής κυβέρνησης. Και υπέστη διώξεις για τη στάση του αυτή. Το 1937, με την κανονική χορήγηση του Αυτοκεφάλου από το Οικουμενικό Πατριαρχείο επί πατριάρχου Βενιαμίν Α', εξελέγη Μητροπολίτης Αργυροκάστρου, όπου η δράση του, μέχρι το 1941, οπότε εξαναγκάστηκε να ακολουθήσει τον αποχωρούντα Ελληνικό Στρατό, ήταν σημαντική, καθώς, μεταξύ άλλων, αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των Ελλήνων της Βορείου Ηπείρου, ίδρυσε ναούς και διασφάλισε τη μεγάλη εκκλησιαστική και μοναστηριακή περιουσία.
Από την Ελλάδα έδωσε, μέχρι το θάνατό του, μάχες τόσο για τη διατήρηση της Ορθόδοξης πίστης στην Αλβανία, που το καθεστώς Χότζα επεδίωξε, ματαίως, βέβαια, να την εξοντώσει, όσο και για την ανάδειξη του Βορειοηπειρωτικού Ζητήματος.
Ποτέ η ψυχή του δεν απομακρύνθηκε από τα ιερά χώματα της Βορείου Ηπείρου, που δεν ήταν απλώς ποτισμένα με αίμα και με δάκρυα, αλλά εκεί έμειναν, ως αιώνιοι φρουροί, και τα κορμιά των Ελλήνων στρατιωτών.
Είχε ζωγραφίσει μέσα του έναν πίνακα, που οι παραστάσεις του ήταν τα όσα έζησε στην Αλβανία από παιδί, αλλά και ως Ορθόδοξος Μητροπολίτης, και ποτέ αυτές οι παραστάσεις, μαζί με τον πόθο για δικαιοσύνη, δεν χλόμιασαν. Ακόμη και όταν έκλεισε τα βλέφαρά του, τις πήρε μαζί του στον ουρανό, προσευχόμενος για τη λύτρωση των Ορθοδόξων Βορειοηπειρωτών, ποθώντας να ξαναχτυπήσουν οι καμπάνες, όπως και έγινε.
π. Ηλίας Μάκος