Για τις «Καλλιμάρτυρες» του χθες και του σήμερα ήταν το διήμερο αφιέρωμα που πραγματοποίησαν η επιχείρηση πολιτισμού Kalliergon και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Δροσοχωρίου, υπό την αιγίδα του Δήμου Ιωαννιτών. Αφορμή, ο πνιγμός 17 γυναικών, μαζί με την Κυρά Φροσύνη, στη λίμνη Παμβώτιδα (11 Ιανουαρίου 1801), οι οποίες έγιναν γνωστές ως «Καλλιμάρτυρες», σύμφωνα με τον επίσημο όρο που τους έχει απονείμει η τότε τοπική Μητρόπολη. Η δράση ήταν, επίσης, αφιερωμένη στις «Καλλιμάρτυρες» των ημερών μας, ως ένα σχόλιο για την έμφυλη βία, τις γυναικοκτονίες...
Συντονιστές του αφιερώματος ήταν η Βασιλική Κατέρη και ο Κωνσταντίνος Στάικος. Συμμετείχαν, ο Σύλλογος Πωγωνίσιου Πολυφωνικού Τραγουδιού, ο Νίκος Χαλκιάς (κλαρίνο), ο Μίλτος Διαμάντης (ακορντεόν) και ο Άρης Λιούμπος ως βαρκάρης, Πρόεδρος της Κοινότητας του Νησιού της Λίμνης Παμβώτιδας.
Την πρώτη ημέρα, στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου Δροσοχωρίου εγκαινιάστηκε η Έκθεση Φωτογραφίας Γυναικείων Πορτρέτων με τίτλο «Καλλιμάρτυρες», που επιμελήθηκε η Βασιλική Κατέρη. Πόζαραν, για τον σκοπό αυτό γυναίκες του χωριού. Τη φωτογράφιση έκανε ο Νίκος Δαλέζιος, σε σκηνοθεσία της Χριστίνας Τζιάλλα. Στα πορτρέτα απεικονίζονταν, αλφαβητικά, οι εξής γυναίκες: Βαλεντίνα Βαγενά, Ευαγγελία Καραγιώργου, Ράνια Θεοδώρα Λένη, Κωνσταντίνα Λιούζα, Κωνσταντίνα Λώλη, Σοφία Μάντζιου, Λαμπρινή Μελιγγιώτη, Κωνσταντίνα Παππά, Γεωργία Σιώζιου, Σωτηρία Σφαιρόπουλου, Ουρανία Τζιάλλα, Μαργαρίτα Τζίμα και τα μικρά κορίτσια Αναστασία, Ζωή, Κλεοπάτρα.
Κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα πορτρέτα ήταν τα κοσμήματα από ασημοκούφετα που φορούσαν οι γυναίκες αυτές. Παράλληλα, γυναίκες και άντρες «κέντησαν» βουτήματα με ασημοκούφετα, τα οποία προσφέρθηκαν ως «συχώριο» στους παρευρισκόμενους στη δράση της επόμενης ημέρας. Τη δεύτερη ημέρα το πρωί στην Πλατεία Μαβίλη, δίπλα στη λίμνη, ήχησε ο σκοπός ενός ηπειρώτικου μοιρολογιού από τον αριστοτέχνη του κλαρίνου Νίκου Χαλκιά, με τη συνοδεία του ακορντεόν από τον, επίσης αριστοτέχνη, Μίλτο Διαμάντη. Ένας βαρκάρης σε μια ξύλινη ψαρόβαρκα (Άρης Λιούμπος), πλησίασε στην προκυμαία και εναπόθεσε στα χέρια ενός άνδρα, ντυμένου με παραδοσιακή ηπειρώτικη φορεσιά (Αναστάσιος Βασιλείου, Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Δροσοχωρίου), ένα κομμάτι υφάσματος που παρέπεμπε στο νερό της λίμνης, όπου μέσα του «κρυβόταν» μια «Καλλιμάρτυρας». Την ώρα εκείνη, το μοιρολόι «Μαργιόλα» από τα μέλη του Συλλόγου Πωγωνίσιου Πολυφωνικού Τραγουδιού διαδέχτηκε τους ήχους του κλαρίνου, σκορπώντας ρίγη συγκίνησης.
Ο άνδρας, με σεβασμό και δέος, κινήθηκε με αργά βήματα προς ένα πλάτανο στην άκρη της πλατείας και εναπόθεσε το ύφασμα στη ρίζα του. Εκεί τον περίμενε ένας άλλος άνδρας, επίσης με ντυμένος με παραδοσιακή ηπειρώτικη φορεσιά (Κωνσταντίνος Στάικος, Αντιπρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Δροσοχωρίου). Και οι δύο μαζί βοήθησαν την «Καλλιμάρτυρα» να αναδυθεί μέσα από το «νερό».
Δύο αγόρια (Χριστόφορος Στάικος και Ραφαήλ Βιλτανιώτης) και ένα κορίτσι (Κλεοπάτρα Θεοχάρη) άφησαν λίγα αγριολουλούδια, στη βάση πορτρέτου και στη συνέχεια έριξαν τα υπόλοιπα μέσα στη λίμνη στη μνήμη τους. Ακολούθησε η περιφορά του πορτρέτου στην πλατεία. Στο ολόσωμο αυτό πορτρέτο απεικονίζονταν η Μικέλα Τσόντζου (με καταγωγή από την Πέτρα Ζαγορίου). Τη φωτογράφιση έκανε ο Νίκος Δαλέζιος. Την εικαστική & σκηνοθετική επιμέλεια, τόσο του πορτρέτου, όσο και της όλη δράσης, είχαν η Βασιλική Κατέρη και η Χριστίνα Τζιάλλα.
Αμέσως μετά, η Πόπη Στεφανίδη απήγγειλε ποίημα της Άννας Δερέκα από την ποιητική της συλλογή που φέρει τον τίτλο «Υδάτινες φλέβες», αφιερωμένη στη μνήμη εκείνων των άγνωστων γυναικών, των «Καλλιμάρτυρων». Μουσικό χαλί, και πάλι, ο πένθιμος σκοπός του κλαρίνου.