Πηγή: ekklisiaonline.gr
Πολλές φορές η αλήθεια παρερμηνεύεται, αποσιωπάται, κακοποιείται κατά τρόπο αυθαίρετο και έτσι μεθοδεύεται η παραχάραξη της ιστορίας.
Αυτό επιχειρήθηκε να συμβεί και στην περίπτωση του ηρωικού πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄, ο οποίος φέρει τον υψηλότερο τίτλο τιμής για ένα Έθνος:Τον τίτλο της θυσίας.
Και όμως κατηγορήθηκε σαν “προστάτης και φανατικός φύλακας του φεουδαρχισμού”, σαν “σκοταδιστής, τουρκόφιλος, μισέλληνας, αντιδραστικός, , συνεργός στη δολοφονία του Ρήγα Φεραίου, διώκτης του Αδαμάντιου Κοραή, αφοριστής του Αλέξανδρου Υψηλάντη, του Μιχ. Σούτσου και της Επανάστασης”.
Μάλιστα κάποιοι έφτασαν στο σημείο να ισχυριστούν ότι “κατά λάθος κρεμάστηκε από τους Τούρκους”.
Η αυθαιρεσία στο μεγαλείο της, για έναν Ποιμενάρχη άξιο των περιστάσεων, ευσυνείδητο Εθνάρχη, που έπεσε εκούσια στο βωμό της Πίστης και της Πατρίδας.
Δεν είναι μόνο το σχοινί, δεν είναι είναι μόνο η αγχόνη. Δεν είναι΄μόνο οι εμπαιγμοί, η διαπόμπευση, το τελευταίο μαρτύριο.
Είναι και της εξορίας τα δεινά, οι ισόβιοι μόχθοι του για τη μόρφωση και τη διοίκηση του δούλου Ελληνισμού.
Είναι ότι αντιμετώπισε, πολλές φορές μόνος, τους εχθρούς, που εμφανιζόταν σαν φίλοι.
Είναι ότι κράτησε στους ώμους του την Τουρκική ωμότητα και έκρυψε μέσα στην κομματιασμένη καρδιά του το Έθνος μας.
Είναι ότι στάθηκε άγρυπνος και ορθός και ολομόναχος ενώπιον του συντριπτικού διλήμματος: Ή την αποκήρυξη των φίλων Επαναστατών και κατά συνέπεια της προσωπικής του τιμής ή την ολοκληρωτική σφαγή του Ελληνισμού…
Ποιος μπορεί να μετρήσει της οδύνης του το βάθος και της ευθύνης του το ύψος, όταν προτιμούσε, στα φανερά, να φαίνεται ότι αποκηρύττει την Επανάσταση, δείχνοντας άριστες σχέσεις του Πατριαρχείου και της Πύλης, ενώ στήριζε με όλη τη δύναμή του τους Επαναστάτες, που είχαν την ευλογία του και την αμέριστη στήριξή του.
Οι σχέσεις του με τη Φιλική Εταιρία, της οποίας ήταν μέλος, υπήρξαν στενές και πολύτιμη η συνεργασία με τους Φιλικούς, οι οποίοι δεν διατύπωσαν ποτέ εναντίον του κάποιο παράπονο.
Οι Τούρκοι ήταν καχύποπτοι, πολλά ζητούσαν, τα πάντα παρακολουθούσαν, δυστροπούσαν, εκδικούνταν…
Γι΄ αυτό ο Πατριάρχης έγραφε συνθηματικά, ώστε να μην καταλαβαίνουν τις ενέργειές του.
Για παράδειγμα, σε επιστολή του προς τον Π. Πατρών Γερμανών, αντί να του γράψει ευθέως περί της απελευθέρωσης της Πατρίδας, αναφέρει περί της “ανόρθωσης της Σχολής”. Και αντί περί της ενισχύσεως του ταμείου του αγώνα σημειώνει περί του “κιβωτίου του ελέους”.
Η κατηγορία, που του απευθύνουν, ότι ήταν αφοσιωμένος στο Σουλτάνο και απρόθυμος για επαναστατική αποτίναξη του ζυγού της δουλείας, είναι βαριά και αστήρικτη.
Απλά δεν ήθελε επικίνδυνους πειραματισμούς, δεδομένης της αποτυχίας των επαναστατικών κινημάτων των Ορλωφικών, του παπα-Βλαχάβα, του Διονυσίου του Σκυλόσοφου κ. ά., αλλά οργάνωνε μεθοδικά την προετοιμασία του αγώνα.
Ζύγιζε κάθε ενέργειά του, φροντίζοντας να μη δίνει αφορμή στο “θηρίο”, για να ξεσπάσει στη ράχη των υποδούλων.
Ούτε φυσικά το Ρήγα πολέμησε, ούτε τον Αδαμάντιο Κοραή, καθώς καμία μαρτυρία δεν επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο.
Ως προς τον περίφημο αφορισμό του Αλέξανδρου Υψηλάντη και του Μιχ. Σούτσου,που έχει γίνει φλάμπουρο στα χέρια των εχθρών του, επιβλήθηκε από την Πύλη να τον εκδώσει.
Και μεσολάβησε μεγάλο διάστημα για να συμβεί αυτό, καθώς ο Πατριάρχης εξέτασε όλες τις πτυχές του θέματος. Ο αφορισμός εξυπηρετούσε εκείνη την ώρα μια μεγάλη σκοπιμότητα. Γλύτωσε από την καταστροφή τους Έλληνες. Αν δεν γινόταν ο αφορισμός ήταν βέβαιο ότι θα εξοντώνονταν χιλιάδες Ορθοδόξων και θα επέρχονταν αποθάρρυνση για την Επανάσταση.
Έμεινε σταθερός στην Πόλη και προσέφερε τον εαυτό του, για να ξεσπάσει πάνω του και να κορεσθεί η θηριωδία των Τούρκων και να μη σφαγεί το Ποίμνιο.
Και όταν του πρότειναν να διαφύγει στην Πελοπόννησο απάντησε πως δεν θα γίνει “χλεύασμα των ζώντων και ο θάνατός μου ίσως επιφέρει μεγαλύτερη ωφέλεια απ’ όσο η ζωή μου”.
Ο Γρηγόριος υπήρξε των Ελλήνων ηγέτης, αν και οι Τούρκοι τον θεωρούσαν υπάλληλό τους!
Αν όλοι οι θρόνοι έρχονται στιγμές, που μοιάζουν με σαλευόμενα σκάφη μέσα στη θύελλα, αν όλα τα στέμματα κάποτε βγάζουν αγκάθια, αν σε όλα τα σκήπτρα κουλουριάζονται φίδια, ο Γρηγόριος ο Ε΄ άντεξε … Ἐστω και αν ο θρόνος του ήταν στημένος διαρκώς πάνω σ’ ένα ηφαίστειο και η πατριαρχική του ράβδος δεν έπαψε ποτέ να είναι στοι χέρι του ένα πυρακτωμένο σίδερο.
Με την άκρως ευαίσθητη ιερατική του συνείδηση δέχθηκε, θέλοντας να σωθεί το Έθνος, αδιαμαρτύρητα την αγχόνη, που έγινε σύνθημα ζωής και δράσης για τους Έλληνες κι έφερε κοντύτερα την αυγή της παλιγγενεσίας.