Ο Άγιος Δονάτος έζησε στην ακριτική Θεσπρωτία την περίοδο 310-387, την εποχή που αυτοκράτορας στο Βυζάντιο ήταν ο Μέγας Θεοδόσιος. Διετέλεσε, δε, επίσκοπος της Ευροίας, μίας από τις 12 σημαντικότερες πόλεις της Ηπείρου, η οποία ήταν χτισμένη στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα το χωριό Χόικα, κοντά στον Αχέροντα. Ο τόπος γέννησής του δεν έχει γίνει γνωστός. Το βέβαιο είναι ότι κοιμήθηκε το 387. Μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών έζησε στο Βουθρωτό της Ηπείρου, όπου και δίδασκε. Κατά το 360, χειροτονήθηκε επίσκοπος Ευροίας, στην οποία ανέπτυξε μεγάλη κοινωνική δράση υπέρ των φτωχών και των αδυνάτων, όπως και στην πόλη Ισορεία, η οποία βρισκόταν στη θέση της σημερινής Γλυκής, που είναι χτισμένη κατά μήκος του Αχέροντα. Η τοπική παράδοση θέλει τον επίσκοπο Ευροίας να παρεμβαίνει στη ζωή της περιοχής με θαυμαστό τρόπο. Σύμφωνα λοιπόν με άγραφες μαρτυρίες, ύστερα από δικές του παρακλήσεις στον Θεό έβρεξε μετά από μεγάλο διάστημα ξηρασίας, που απειλούσε με καταστροφή τους παραγωγούς. Λίγο μετά τη χειροτονία του, θεράπευσε την κόρη του αυτοκράτορα, ενώ την ίδια περίοδο, σύμφωνα με την παράδοση, σε μια πηγή στον ποταμό Αχέροντα στη Γλυκή, η οποία θεωρούνταν καταραμένη και το νερό δεν πινόταν, ο Άγιος Δονάτος σκότωσε ένα τερατώδες φίδι και εξόρκισε το κακό, με αποτέλεσμα η πηγή να ξαναβγάλει καθαρό νερό. Η θανάτωση του δράκοντα, σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Παραμυθιάς Αθηναγόρα, δεν είναι άλλη από την εξάλειψη της ελονοσίας, που μάστιζε την ευρύτερη περιοχή του Φαναρίου, με συστηματικό καθαρισμό των ελών της Αχερουσίας. Άλλες μαρτυρίες θέλουν τον επίσκοπο Ευροίας Δονάτο να ζει για τουλάχιστον τρία χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, όπου βάπτισε τον αυτοκράτορα Μέγα Θεοδόσιο, τη σύζυγό του, Αυγούστα, την κόρη τους, αλλά και πολλούς αξιωματούχους. Από εκεί, επέστρεψε στη Θεσπρωτία και στην επισκοπή του, όπου συνέχισε το σπουδαίο έργο του. Αλλά και μετά το θάνατό του αναφέρονται θαύματα. Όταν έφυγε από τη ζωή, λέγεται ότι η ταφή του έγινε σε τάφο που είχε ετοιμάσει ο ίδιος! Από δύο επιστολές του Πάπα Γρηγορίου του Διαλόγου (590-619) μαθαίνουμε ότι το λείψανο του Άγιου Δονάτου ήδη γνώριζε τιμής και ότι μεταφέρθηκε το 604 στο φρούριο της Κασσιώπης, στην Κέρκυρα, στον Ναό του Αγίου Ιωάννη. Αργότερα, το μετέφεραν στην Κεφαλλονιά, για να καταλήξει στη Βενετία, στην εκκλησία της Παναγίας και του Αγίου Δονάτου του Μουράνο, απ' όπου ένα τεμάχιό του, με πρωτοβουλία και φροντίδα του Μητροπολίτη Παραμυθιάς, μεταφέρθηκε και φυλάσσεται στο Μητροπολιτικό ναό της Κωμόπολης, όπου εκτίθεται σε κοινή θέα και προσκύνηση του λαού. Ο Άγιος Δονάτος είναι προστάτης άγιος των κατοίκων της περιοχής του Σουλίου και πολιούχος της Παραμυθιάς και όλης της Θεσπρωτίας. Πολλοί Χριστιανοί της περιοχής φέρουν το όνομά του. Προς τιμήν του έχουν ιδρυθεί αρκετοί ναοί στην περιφέρεια Παραμυθιάς, όπως στο Σούλι, τη Γλυκή, την Γκρίκα, τη Βερνίκη, το Ζερβοχώριο, το Σταυροχώριο, το Παγκράτι και την Παραμυθιά, αλλά και στον Άγιο Βλάσιο Ηγουμενίτσας. Το 1961, η ελληνική κυβέρνηση προς τιμή του Αγίου Δονάτου καθιέρωσε την 30ή Απριλίου ημέρα αργίας των δημόσιων καταστημάτων για ολόκληρη την περιφέρεια της Μητρόπολης Παραμυθίας, Φιλιατών και Γηρομερίου.