Τοῦ Μητροπολίτου Κονίτσης Ἀνδρέου
κυρίως νέα παιδιά, ἀγόρια καὶ κορίτσια, μὲ τὸ δόλωμα μιᾶς ζωῆς μέσα στὰ πλούτη, στὴ χλιδὴ καὶ τὶς ἀνέσεις. Κάποιοι ἀπὸ τοὺς νέους χριστιανοὺς λύγιζαν καὶ γινόντουσαν ἀρνησίθρησκοι. Ἄλλοι ἔμεναν σταθεροὶ
Καὶ ὅμως ! Βρέθηκε στὴν Κόνιτσα ἕνα μουσουλμανόπουλο ποὺ τόλμησε νὰ γυρίσῃ τὴν πλάτη στὸν Μωάμεθ καὶ ν' ἀνοίξῃ τὰ μάτια του στὸν Χριστό. Ποιός, ἀλήθεια, θὰ μποροῦσε νὰ πιστέψῃ, ὅτι ὁ γιὸς τοῦ Σέχη τῆς Κόνιτσας, ὁ νεαρὸς Χασάν, θὰ γινόταν χριστιανός ! Γιατὶ οὔτε ἡ θέση τοῦ πατέρα του, οὔτε ὁ κοινωνικὸς περίγυρος θὰ ἐπέτρεπαν μιὰ τέτοια προσβολή, νὰ γίνῃ ὁ Χασὰν "γκιαούρης", δηλαδὴ "ἄπιστος" ! Ἀλλ' ὁ Θεός, ποὺ "διασκεδάζει βουλὰς ἐθνῶν"καὶ "ἀθετεῖ λογισμοὺς ἀρχόντων", οἰκονόμησε τὰ πράγματα, ὥστε ὁ Χασὰν νὰ βρεθῇ ἀρχικὰ στὰ Γιάννενα καὶ στὴ συνέχεια στὸ Βραχώρι - στὸ σημερινὸ Ἀγρίνιο. Δὲν γνωρίζουμε τὸν λόγο αὐτῆς τῆς μετακινήσεως. Ὅλα, ὅμως, εἶναι μέσα στὰ σοφὰ σχέδια τοῦ Θεοῦ. "Τοῖς ἀγαπῶσιν τὸν Θεὸν πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν" (Ρωμ. η΄ 28). Ἐκεῖ, στὸ Ἀγρίνιο, ὁ Χασὰν φαίνεται ὅτι ἦλθε σὲ ἐπικοινωνία μὲ εὐσεβεῖς χριστιανούς, τῶν ὁποίων ἡ πίστη καὶ ἡ συνειδητὰ χριστιανικὴ ζωὴ ἐμίλησαν βαθειὰ στὴν ἁγνὴ ψυχὴ τοῦ νεαροῦ μουσουλμάνου. Ἄρχισε, ἔτσι, μιὰ ζύμωση καὶ μιὰ ἁγία ἀλλοίωση μέσα του. Μιὰ ἕλξη πρὸς τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία, ποὺ παρὰ τὶς πιέσεις καὶ τοὺς διωγμούς, σκόρπιζε γύρω της τὸ ζωηφόρο φῶς στὶς ψυχές. Ἔτσι, ὁ Χασὰν δήλωσε στοὺς προεστῶτες, πὼς ἐπιθυμοῦσε νὰ γίνῃ χριστιανός. Ἡ δήλωση αὐτὴ προκάλεσε χαρά, ἀφοῦ ἕνας ἀλλόπιστος θὰ γινόταν μέλος τῆς Ὀρθοδοξίας. Παράλληλα, ὅμως, δημιούργησε καὶ ἔντονο προβληματισμό. Γιατὶ οἱ καιροὶ ἦταν δύσκολοι, καὶ μιὰ ἀλλαξοπιστία ἑνὸς μουσουλμάνου θὰ εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα ὄχι μόνο τὴν θανάτωσή του, ἀλλὰ καὶ σκληρὰ μέτρα ἐναντίον τῶν χριστιανῶν τοῦ Ἀγρινίου.
Ἀλλά, ἀφοῦ ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶχε ἀρχίσει τὸ ἔργο της στὴν ψυχὴ τοῦ Χασάν, ποιός, ἀλήθεια, μποροῦσε νὰ τὴν σταματήσῃ ; Ἡ λύση βρέθηκε. Ὁ Χασὰν θὰ πήγαινε στὴν Ἰθάκη, ποὺ βρισκόταν στὴν κυριαρχία τῶν Ἑνετῶν. Ἐκεῖ θὰ γινόταν ἡ Κατήχηση καὶ τὸ Βάπτισμα, καὶ κατόπιν ὁ νεοφώτιστος χριστιανὸς θὰ ἐπέστρεφε στὸ Ἀγρίνιο. Ἔτσι κι' ἔγινε. Μετὰ τὴν ἐπιστροφή του, ὁ Ἰωάννης νυμφεύθηκε μιὰ σεμνὴ Ἑλληνοπούλα καὶ ζοῦσε σὰν ὑποδειγματικὸς χριστιανός, ἐργαζόμενος ὡς ἀγροφύλακας στὸν Μαχαλᾶ (σημερινὲς Φυτεῖες τοῦ Ἀγρινίου).
Ἀλλὰ ὁ σατανᾶς εἶχε φρυάξει, γιατὶ τὸ τρόπαιό του τὸ πῆραν οἱ χριστιανοί. Καὶ ἡ ἐκδίκησή του δὲν ἄργησε νὰ ἔλθῃ. Ὁ Σέχης τῆς Κόνιτσας ἀνακάλυψε, ἄγνωστο πῶς, ὅτι ὁ γιός του εἶχε γίνει χριστιανός. Αὐτὴ ἡ "ντροπή" ἔπρεπε ἀμέσως νὰ διορθωθῇ. Ὁ Ἰωάννης συνελήφθη. Στὸ δικαστήριο ἀρνήθηκε νὰ ξαναγίνῃ μουσουλμᾶνος. Ἀντίθετα, ἔμεινε σταθερὸς στὴν χριστιανική του ὁμολογία, παρὰ τὰ καλοπιάσματα καὶ τὶς ἀπειλές. Ἡ ἀπόφαση, φυσικά, ἦταν νὰ ἀποκεφαλισθῇ. Καὶ πραγματικά, στὶς 23 Σεπτεμβρίου 1814, ἡ ὡραία καὶ δυνατὴ ψυχὴ τοῦ Ἰωάννη πέταξε στὸν Οὐρανὸ καὶ προστέθηκε στὴν στρατιὰ τῶν Νεομαρτύρων.