Το πέρασμα του Αγίου Κοσμά από τον Τσαμαντά Φιλιατών στις 5 Ιουνίου του 1779, μαρτυρούν η διδαχή, που έκανε, το σχολείο, που ίδρυσε, η προφητεία για το "ποθούμενο" και η "ενθύμηση", που σώζεται και αναφέρεται στη δράση του. Η παρουσία του εκεί προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό. Το κήρυγμά του μίλησε βαθειά στις καρδιές των ανθρώπων, τους ενέπνευσε, τους συγκίνησε, τους άλλαξε τη ζωή. Στην περιοχή υπήρξε προσπάθεια
εξιλασμισμού. Ο εξισλαμισμός «κορυφώθηκε λόγω των πυκνών επιχειρήσεων των τουρκικών στρατευμάτων εναντίον των κλεφταρματολών, καθώς και λόγω των συνεπειών του ρωσοτουρκικού πολέμου και της αποτυχίας του κινήματος του Ορλώφ». Ο Αραβαντινός γράφει: «Οι χριστιανοί της Χαονίας και Θεσπρωτίας ήρξαντο ελαττούσθαι επαισθητώς, ένεκεν της κατά καιρόν τουρκίσεώς των, γιγνομένης προς αποφυγήν των αδιαλείπτων κακουχιών, ας οι Οθωμανοί ενεποίουν εις τους χριστιανούς. Πολλά χωρία ηναγκάσθησαν, ίνα εναγκαλισθώσι τον Ισλαμισμόν. Ο Ιεραπόστολος Κοσμάς περιήρχετο διδάσκων και υποστηρίζων τον χριστιανισμόν εν ταις Ελληνικαίς χώραις, δια ζήλου απαραμίλλου, καμάτων ατρύτων και κινδύνων αδιαλείπτων».
εξιλασμισμού. Ο εξισλαμισμός «κορυφώθηκε λόγω των πυκνών επιχειρήσεων των τουρκικών στρατευμάτων εναντίον των κλεφταρματολών, καθώς και λόγω των συνεπειών του ρωσοτουρκικού πολέμου και της αποτυχίας του κινήματος του Ορλώφ». Ο Αραβαντινός γράφει: «Οι χριστιανοί της Χαονίας και Θεσπρωτίας ήρξαντο ελαττούσθαι επαισθητώς, ένεκεν της κατά καιρόν τουρκίσεώς των, γιγνομένης προς αποφυγήν των αδιαλείπτων κακουχιών, ας οι Οθωμανοί ενεποίουν εις τους χριστιανούς. Πολλά χωρία ηναγκάσθησαν, ίνα εναγκαλισθώσι τον Ισλαμισμόν. Ο Ιεραπόστολος Κοσμάς περιήρχετο διδάσκων και υποστηρίζων τον χριστιανισμόν εν ταις Ελληνικαίς χώραις, δια ζήλου απαραμίλλου, καμάτων ατρύτων και κινδύνων αδιαλείπτων».