Η ελληνικότητα των Αρβανιτών δεν αμφισβητήθηκε ποτέ...
Γραμματική Αρβανίτικης Γλώσσας συνέγραψε ο αείμνηστος δάσκαλος Φώτης Αθανασίου από την Ποταμιά Παραμυθιάς, ο οποίος αναδείχθηκε σε μια σημαντική πνευματική προσωπικότητα. Το βιβλίο πέρα από την ύλη της γραμματικής, διανθίζεται και με πλούσια ιστορικά - εθνολογικά - λαογραφικά - μορφολογικά - φωνητικά και άλλα στοιχεία. Το σημαντικότερο είναι πως τα κείμενά του και στις δύο γλώσσες γράφονται και διαβάζονται με τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου κάτω απο ορισμένους απλούς κανόνες. Να σημειωθεί ότι τα αλβανικά έχουν μεγάλες διαφορές από τα αρβανίτικα και οι Αρβανίτες ως προς την εθνική τους ταυτότητα είναι Έλλληνες. Τον 11ο αιών οι Αρβανίτες πρωτοεμφανίζονται στις βυζαντινές πηγές από τον Μιχαήλ Ατταλειάτη και αργότερα ως Αρβανίτες από το Άρβανον (περιοχή της Βορείου Ηπείρου) στο βιβλίο της Άννας Κομνηνής «Αλεξιάδα». Οι αρβανίτικες φατρίες ήταν πιστές στην Ορθοδοξία. Η ανάμειξη των Αρβανιτών με τους πολυπληθέστερους ελληνικούς πληθυσμούς είχε ως αποτέλεσμα με τοπέρασμα των αιώνων, το μεγαλύτερο μέρος τους να αφομοιωθεί πλήρως γενετικά και πολιτισμικά. Κάποιοι ελάχιστοι πληθυσμοί διατηρήθηκαν με ενδογαμίες κυρίως σε απομονωμένα χωριά. Αυτοί διατήρησαν τα έθιμα και το γλωσσικό ιδίωμα που προέρχεται από την αλβανική γλώσσα με μεγάλες επιρροές από τρεις γλώσσες. Την ελληνική, τα σλάβικα και τα λατινικά. Πάντως, έχει παρατηρηθεί πως σε πολλά μέρη εγκατάστασής τους, οι Αρβανίτες μετέδωσαν τη γλώσσα τους και στους ελληνόφωνους κατοίκους της περιοχής για τις καθημερινές συνδιαλλαγές τους. Το κοινό θρησκευτικό δόγμα, η κοινή καταγωγή (όσον αφορά στους Ηπειρώτες) και η όσμωση τόσων αιώνων με το ελληνικό στοιχείο κατέστησε τους Αρβανίτες «πιο Έλληνες από τους Έλληνες». Φυσικό επακόλουθο λοιπόν ήταν η ταύτιση με τους αγώνες του ελληνικού έθνους (Ελληνική Επανάσταση, Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί πόλεμοι). Η ελληνικότητα τους δεν αμφισβητήθηκε ποτέ. Κατά τη διάρκεια αυτών των αγώνων μάλιστα, ήρθαν αντιμέτωποι με μουσουλμάνους Αλβανούς, τους λεγόμενους «Τουρκαλβανούς».