Το Γαρδίκι Φιλιατών στη Θεσπρωτία ήταν και αυτό σταθμός του πατρο-Κοσμά του Αιτωλού. Μετά την ομιλία στην πλατεία του Λύκου
(σημερινή Χαραυγή), επισκέφτηκε το Γαρδίκι, όπου έκανε ομιλία, και
μάλιστα σε μία από τις οικογένειες (Μαλάμη), όπως μαρτυρείται, άφησε εντολές γραμμένες σε
δέρμα ζώου. Να σημειωθεί ότι ο πατροΚοσμάς περιόδευσε στην Θεσπρωτία, σε μια
εποχή, που οι εξισλαμισμοί ήταν πολλοί. Ο εξισλαμισμός στην περιοχής
«κορυφώθηκε στη διάρκεια του ΙΗ΄ αιώνα λόγω των πυκνών επιχειρήσεων των
τουρκικών στρατευμάτων εναντίον των κλεφταρματολών, καθώς και λόγω των
συνεπειών του ρωσοτουρκικού πολέμου και της αποτυχίας του κινήματος του
Ορλώφ». Ο Αραβαντινός γράφει: «Κατά την εποχήν ταύτην (1737) οι
χριστιανοί της Χαονίας και Θεσπρωτίας ήρξαντο ελαττούσθαι επαισθητώς,
ένεκεν της κατά καιρόν τουρκίσεώς των, γιγνομένης προς αποφυγήν των
αδιαλείπτων κακουχιών, ας οι Οθωμανοί ενεποίουν εις τους χριστιανούς.
Πολλά χωρία ηναγκάσθησαν, ίνα εναγκαλισθώσι τον Ισλαμισμόν».