.jpg)
Του Θωμά Χριστιά...
Το Οθωμανικό σύστημα διακυβέρνησης ήταν αυστηρά δομημένο πάνω στη σχέση
εδαφικής επέκτασης – ευημερίας. Καθώς το εμπόριο είχε σε σημαντικό βαθμό
παραχωρηθεί στις μειονότητες (και κυρίως στους Εβραίους, τους Αρμένιους
και τους Έλληνες), η σουλτανική επικυριαρχία συνδέθηκε από νωρίς με
την κατοχή γης. Και καθώς η αυστηρή τήρηση των νόμων και κυρίως η
τακτική είσπραξη των φόρων ήταν δύσκολη για μια αχανή Αυτοκρατορία,
υιοθετήθηκε η πρακτική, δοκιμασμένη και από τη προγενέστερη
σελτζούκικη
παράδοση, της ενοικίασης σε ιδιώτες του δικαιώματος της είσπραξης των
φόρων. Ο λόγος, λοιπόν, για το τιμαριωτικό σύστημα, που σε μια πρώτη
ματιά ομοιάζει με το «φεουδαρχικό σύστημα» της μεσαιωνικής δύσης και το
«σύστημα των θεμάτων» της βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά διαφέρει και σε
πολλά. Ο Σουλτάνος, ως η σκιά του Αλλάχ στη γη που φωτίζει το
κόσμο,αλλά και εκδικείται τους εχθρούς της πίστης, ήταν ο κύριος κάτοχος
της γης την οποία παραχωρούσε σε υψηλόβαθμα στελέχη της διοίκησης –
τιμαριούχοι-, με την υποχρέωση να εισπράττουν τους φόρους από τους
ραγιάδες και να εκστρατεύουν στο πλευρό του Σουλτάνου, όποτε οι συνθήκες
το απαιτούσαν. Μεγάλη τιμή η απόκτηση τιμαρίου από τον τιμαριούχο και
δύσκολη υπόθεση, προκειμένου για τιμάρια που απέδιδαν άνω των 100.000
άσπρων ετησίως. Συνεπάγονταν, ωστόσο, και πολλές υποχρεώσεις,
οικονομικές και στρατιωτικές, ένα είδος δέσμευσης δηλαδή.Ποια σχέση ωστόσο μπορεί να έχει το οθωμανικό τιμαριωτικό σύστημα με την τρέλα; Στα τούρκικα το τρελάδικο αποδίδεται με τη λέξη timarhane. Και αν για το -hane η απόδοση είναι εύκολη (το δωμάτιο), πως συνδέεται η τρέλα με το τιμάριο; Για ένα λαό προληπτικό, όπως είναι οι Τούρκοι, στον οποίο η θρησκεία ρυθμίζει την καθημερινή ζωή, και η μεσαιωνική άγνοια απέδιδε στο Θεό κάθε συμφορά, η τρέλα πιθανότατα θα αποδίδονταν στο Θεό, σαν μια μορφή τιμωρίας για μια αμαρτωλή ζωή, ένα είδος κλήρου(τυχερού κομματού γης) -τιμαρίου- το οποίο θα δέσμευε τον πιστό ως το τέλος της ζωής του. Όπως ακριβώς και ο Σουλτάνος μοίραζε τη γη με τη μορφή των τιμαρίων, η οποία όμως εξακολουθούσε να ανήκει στον Αλλάχ, ο οποίος μέσω του εκπροσώπου του στη γη παραχωρούσε απλά τη νομή. Και θα δέσμευε τον τρελό με την υποχρέωση να συνεχίσει να ζει και να δρα, να μην εγκαταλείψει, κάτι σαν το δικό μας το βαρύ σταυρό, όπως ορίζει η μουσουλμανική πίστη.
Αν σε κάθε περίπτωση οι τιμαριούχοι της οθωμανικής περιόδου εγκατέλειπαν τη γη, κάτι τέτοιο θα ήταν προσβολή για το Θεό και θα έπληττε της Αυτοκρατορία. Αν αντίστοιχα οι νοσηλευόμενοι σε τρελάδικο εγκαταλείψουν τη προσπάθεια τους, θα αρνηθούν το Θεό που τους έδωσε αυτή τη δυσκολία στη ζωή. Το ενδιαφέρον είναι ότι στο τιμαριωτικό σύστημα οι υποχρεώσεις του τιμαριούχου κληροδοτούνταν στο μεγαλύτερο του γιό μετά το θάνατό του. Όπως και το τιμάριο της σχιζοφρένειας, η οποία στη διαγνωσμένη της μορφή είναι κληρονομική.