Του Γρηγόρη Τζοβάρα
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω μια πρόσφατη συνέντευξη ενός από τους θεωρούμενους ως ιδεολογικούς «γκουρού» της ριζοσπαστικής αριστερής σκέψης που ρέπει προς τη «δραχμολαγνεία» και ειλικρινά αναρωτιέμαι τι θα γινόταν
αν τα ίδια πράγματα, που εκείνος περιγράφει ως συνέπειες από την (οικειοθελή, κατά τον ίδιο) έξοδο από το ευρώ και επιστροφή στο παλαιό μας νόμισμα, τα έλεγε ένας «κλασσικός» πολιτικός. Θυμάμαι, για παράδειγμα, τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν όταν, πριν από μερικούς μήνες, η Ελληνίδα Επίτροπος Μαρία Δαμανάκη προειδοποίησε για τα σενάρια έξωσης της χώρας από την ευρωζώνη που απεργάζονται κύκλο των Βρυξελλών, ή το σάλο που ξέσπασε όταν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος μίλησε για την –αλά Αργεντινή- επαπειλούμενη μαζική έφοδο του κοινού στις τράπεζες, έπειτα από μια ενδεχόμενη κυβερνητική απόφαση για στάση πληρωμών. «Η έξοδος από το ευρώ θα µας βγάλει από την παγίδα της ΟΝΕ, θα τονώσει την εγχώρια παραγωγή και τις εξαγωγές, θα επιτρέψει την ανάκτηση ελέγχου στα εργαλεία οικονομικής πολιτικής», υποστηρίζει ο καθηγητής στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Μελετών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Κ. Λαπαβίτσας, «οικονομολόγος από τον χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς», όπως προσδιορίζεται από την εφημερίδα («Βήμα», 27/11/2011) που φιλοξένησε συνέντευξή του, το περιεχόμενο της οποίας δεν διαφέρει από άλλες δημόσιες παρεμβάσεις του ίδιου και άλλων ομοϊδεατών του.
«Βραχυπρόθεσμα θα είναι οικονομικό σοκ, αλλά προσφέρει την προοπτική ταχείας ανάκαμψης», διευκρινίζει ο ίδιος και κατόπιν εξηγεί με -μάλλον σκόπιμες- γενικότητες τη μορφή που θα λάβει αυτό το «οικονομικό σοκ». Παρά ταύτα, όμως, τα λόγια του είναι, νομίζω, αποκαλυπτικά για τις συνέπειες που θα επέλθουν από αυτό που περιγράφεται ως «αθέτηση πληρωμών µε λογιστικό έλεγχο και επιβολή όρων στους δανειστές»! «Θα πρέπει αμέσως να τεθούν οι τράπεζες υπό δημόσια ιδιοκτησία µε εγγύηση των καταθέσεων. Παράλληλα θα ανασταλούν οι δραστηριότητές τους για μερικές ημέρες. Όταν θα ξανανοίξουν, θα έχουν ήδη μετατρέψει καταθέσεις αλλά και δάνεια που υπόκεινται στην ελληνική νομοθεσία από ευρώ σε νέα δραχμή. Θα χρειαστεί χρόνος για να αλλάξουν οι λογιστικές διαδικασίες, να προγραμματιστούν τα ΑΤΜ και να εκτυπωθεί επαρκές νέο νόμισμα», είναι η «συνταγή» που προκρίνει ο ριζοσπάστης οικονομολόγος. «Στην πράξη θα έχουμε παράλληλη κυκλοφορία ευρώ και νέας δραχμής για ένα διάστημα. Αν το κράτος δείξει αποφασιστικότητα, συλλέγει φόρους και κάνει πληρωμές στη νέα δραχμή, το ευρώ θα εξαλειφθεί σύντομα από την κυκλοφορία», εκτιμά ο κ. Λαπαβίτσας, ο οποίος προφανώς θεωρεί ότι η αδυναμία συλλογής φόρων δεν οφείλεται παρά στην έλλειψη αποφασιστικότητας, η οποία θα αποκατασταθεί μόλις… αλλάξουμε νόμισμα. Εκτός, όμως, του ότι δεν θα μπορούμε, για άγνωστό διάστημα, να κάνουμε αναλήψεις των –κατά τα άλλα εγγυημένων- καταθέσεων μας, η κατάσταση στη χώρα θα είναι, κατά τα λοιπά, «ρόδινη»; Μάλλον όχι, μας λέει ο κ. καθηγητής, αφού αναγνωρίζει –με τα δικά του λόγια- ότι «τους πρώτους μήνες θα υπάρξουν προβλήματα στο πετρέλαιο, στα φάρμακα και στα τρόφιμα». Για τον εφοδιασμό με πετρέλαιο δεν προτείνει, πάντως, την δωρεάν διανομή από τον Ούγκο Τσάβες, όπως είχε προ ολίγων ετών υποσχεθεί στους κατοίκους της Καισαριανής ο Αλέξης Τσίπρας και ο τότε δήμαρχος του αθηναϊκού προαστείου. Ίσως, γιατί, κατά την άποψή του, «η παραγωγή ενέργειας μπορεί να καλυφθεί από εγχώριες πηγές». Δεν προσδιορίζει, όμως, ποιες είναι αυτές. Ούτε εξηγεί γιατί, εφόσον υπάρχουν τέτοιες πηγές (όπως, άλλωστε, «φαντασιώνονται» αρκετοί συνωμοσιολόγοι σε αυτή τη χώρα), δεν τις εκμεταλλευόμαστε τώρα. Μας εμποδίζει, άραγε, το ευρώ να… φορέσουμε κελεμπίες. Η συνέχεια, όμως, είναι, νομίζω, πιο ενδιαφέρουσα: «Για τα άλλα αγαθά θα χρειαστεί να γίνουν διμερείς συμφωνίες µε χώρες παραγωγούς», μας λέει ο ριζοσπάστης οικονομολόγος. Δεν το λέει ευθέως, αλλά έχει, μάλλον, κατά νου το περίφημο «κλήριγκ» που εφαρμόστηκε την περίοδο του Μεσοπολέμου, όταν οι διεθνείς συναλλαγές -στην Ελλάδα, αλλά και αλλού- διεξάγονταν με διακρατικές συμφωνίες που ισοσκέλιζαν το κόστος των εισαγωγών με αντίστοιχο όγκο εξαγωγών. Παραλείπει, ωστόσο, να μας αποκαλύψει τι περισσότερο –και, κυρίως, πότε- θα μπορέσουμε να εξάγουμε για να καλύψουμε τα σημερινά μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου πληρωμών που μας κατατρύχουν από την εποχή ακόμη που είχαμε την παλαιά δραχμή. Μας προδιαθέτει, βεβαίως, κάπως για τη δυσκολία του εγχειρήματος, καθώς προσθέτει: «Θα πρέπει επίσης να ληφθούν διοικητικά μέτρα προσαρμογής της κατανάλωσης για να στηριχτούν τα λαϊκά στρώματα», φράση που παραπέμπει ευθέως στη διανομή τροφίμων με το «δελτίο», κατάσταση που η χώρα έχει να ζήσει από την περίοδο της Κατοχής. «Η κατάσταση θα βελτιωθεί σύντομα καθώς θα τονώνεται η εγχώρια παραγωγή και θα μειώνεται το εξωτερικό έλλειμμα», καταλήγει ο κ. Λαπαβίτσας. Ένοιωσα την ανάγκη να ασχοληθώ με τις απόψεις του, επειδή πιστεύω ακράδαντα πως το διακύβευμα της –από πολλές πλευρές- δύσκολης περιόδου που διάγουμε είναι η παραμονή μας ή όχι στο ευρώ. Είναι ένα ζήτημα που αφορά όλους μας. Και γι΄ αυτό θα πρέπει να ξέρουμε τι μας επιφυλάσσουν οι «δραχμολάγνοι», είτε κίνητρό τους είναι το συμφέρον, είτε η –εξίσου επικίνδυνη- δογματική εμμονή σε αντιευρωπαϊκά ιδεολογήματα.