Στις 15-22 Ιανουαρίου του 1950 ο Κυπριακός Ελληνισμός κάτω από τους θόλους των εκκλησιών και μέσα σε ατμόσφαιρα ιερής μυσταγωγίας, κατέθεσε την ψυχή του στις δέλτους του Δημοψηφίσματος, αξιώνοντας Ένωση και μόνον Ένωση με τη Μητέρα Ελλάδα. Μια αξίωση που την υπέγραψε στη συνέχεια και με το αίμα του κατά την επική τετραετία 1955-59, απαντώντας στο κυνικό «ουδέποτε», του υφυπουργού Αποικιών Χόπκινσον με ένα αντρίκειο ελληνικό «Τώρα».
Ήταν η εποχή που ο Κυπριακός Ελληνισμός γνώριζε τι έχασε ,τι έχει, τι του πρέπει και το κυριότερο πώς να το αποκτήσει, αντλώντας δύναμη και θερμουργό πνοή από τη βαθιά εθνική και θρησκευτική του συνείδηση.Ήταν η εποχή των οραματιστών και του πυρώματος της καρδιάς, των ιδανικών και του αταλάντευτου προσανατολισμού προς την Ελλάδα. Τα αποτελέσματα του Δημοψηφίσματος ήσαν αναμενόμενα. Ολόκληρος ο ελληνικός πληθυσμός της νήσου- εκτός από μία ασήμαντη μειονότητα δημοσίων υπαλλήλων στους οποίους η κυβέρνηση επέβαλε να απόσχουν-ψήφισε υπέρ της Ενώσεως με την Ελλάδα. 215.108 δικαιούμενοι ψήφου Έλληνες Κύπριοι, διετράνωσαν με εθνική έξαρση αλλά και πολιτική ωριμότητα τον ενωτικό πόθο…Το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950, το οποίο αποτέλεσε κορυφαία εκδήλωση εθνικής αυτογνωσίας και συνειδητή πολιτική πράξη του Κυπριακού Ελληνισμού, είχε σαν αποτέλεσμα την ολοκληρωτική ηθική νίκη των Ελλήνων της Κύπρου κατά της αποικιοκρατίας. Όμως, πέραν του ανυπερβλήτου ηθικού του περιεχομένου, τόσο το Δημοψήφισμα, όσο και ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ που ακολούθησε, δεν οδήγησαν την πολυφίλητη Κύπρο στην εκπλήρωση του εθνικού οράματος.Φυσικά για αυτό, δεν ευθύνονται οι χιλιάδες Έλληνες Κύπριοι πατριώτες που έδωσαν τον υπέρ πάντων αγώνα, σε όρη, σπήλαια και οπές της γης, αντί δε της πολυπόθητης Ενώσεως, βίωσαν αρχικά μια εκτρωματική ανεξαρτησία και στη συνέχεια την εθνική ήττα του 1974, τραγική συνέπεια η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Εξηνταένα χρόνια από τον εθνικό ξεσηκωμό του «Αξιούμεν την Ένωσιν με την Ελλάδα» και τριανταεπτά χρόνια από την βάρβαρη τουρκική εισβολή, ο Κυπριακός Ελληνισμός δίνει αγώνα εθνικής επιβιώσεως και παραμονής στις πατρογονικές εστίες.