Το Σούλι αποτελεί μια άφταστη έξαρση και μια μοναδική έκφραση αντρείας και αρετής.
Για πρώτη φορά ως πανελλήνιες οι εορτές Σουλίου, πραγματοποιήθηκαν στη μνήμη του αγώνα των Σουλιωτών, στις 30 Απρίλη του 1961, ενώ επίσημα καθιερώθηκαν το 1969.
Στο διάστημα προ του 1961, είχαν καθαρά τοπικό χαρακτήρα και οι εκδηλώσεις ήταν περιορισμένες, ωστόσο πανηγυρικές.
Στον πρώτο εορτασμό του Σουλίου, στις 30 Απριλίου 1961, ομιλητής ήταν ο οραματιστής της πανελλήνιας αναγνώρισης και καθιέρωσης του ηρωικού αγώνα των Σουλιωτών συγγραφέας Βασίλης Κραψίτης, που αναστάτωσε συνειδήσεις και πυράκτωσε την άγνοια των πολλών, αναπτύσσοντας το θέμα: "Το νόημα του Σουλιώτικου έπους".
Ο εορτασμός, που έγινε με πρωτοβουλία και φροντίδα της Ενώσεως Παραμυθιωτών Ιωαννίνων "Το Σούλι" στις 30-4-1961 (και 1-5-1961, έλαβαν χώρα παράλληλες εκδηλώσεις), ήταν πανηγυρικός, καθώς συγκεντρώθηκαν απ΄ όλη την Ήπειρο, την Αθήνα και άλλα μέρη περίπου είκοσι χιλιάδες προσκυνητές και ανάμεσά τους εκπρόσωποι της πολιτείας, ανώτατων πνευματικών ιδρυμάτων κ.λπ.
Είχε προηγηθεί η υποβολή στις 16 Νοεμβρίου 1960 υπομνήματος του Βασίλη Κραψίτη προς τους αρμοδίους για τη θέσπιση πανελλήνιων διήμερων κάθε χρόνο εορτών Σουλίου.
Επίσημα καθιερώθηκε ο πανελλήνιος εορτασμός με το διάταγμα 157 /25-2- 1969.
Κατά τον πρώτο εορτασμό δεν υπήρξε σπίτι στην Παραμυθιά, που να μην άνοιξε φιλόξενα την πόρτα του για να περιποιηθεί τους επισκέπτες, ενώ για μια μέρα, το ιστορικό Σούλι έγινε το "Το κοινόν των Ηπειρωτών", η πανελλήνια αμφικτιονία.
Ο σύλλογος «Οι φίλοι του Σουλίου» και ο αείμνηστος πρώτος πρόεδρός του, ο Παραμυθιώτης διακεκριμένος ιστορικός και λόγιος Βασίλης Κραψίτης ήταν οι πρωτεργάτες της τέλεσης τους.
Συμμετείχε και σ' αυτό τον εορτασμό πλήθος λαού, αποτίοντας φόρο τιμής στους ένδοξους Σουλιώτες.
Η καθιέρωση ως πανελληνίων των εορτών του Σουλίου, προέκυψε από την ανάγκη να τιμηθούν, αυτοί που δίδαξαν στο πεδίο της μάχης το χρέος προς την πατρίδα.
Αυτοί, που με το άπειρο φως της ψυχής τους, με την παλληκαριά, που κυλούσε στις φλέβες τους, έλουσαν με αίμα το σώριασμα των βράχων, ποθώντας τη λευτεριά τους.
Από τον άγριο, τον λιτό και συνάμα επιβλητικό τόπο του Σουλίου, ξεπηδά η πίστη στα ιδανικά του Ελληνισμού.
Να σημειωθεί ότι ο σύλλογος «Οι Φίλοι του Σουλίου», με τις αλλεπάλληλες εκδόσεις ιστορικών κειμένων και αρχείων, γνωστές ως « Μνήμη Σουλίου», αλλά και με τις ανεγέρσεις προτομών και μνημείων στο χώρο του Σουλίου και στην πόλη της Παραμυθιάς, συνέβαλε καθοριστικά στο να διατηρηθεί άσβεστη η παράδοση του ηρωισμού των Σουλιωτών.
Και ήταν εμπνευσμένη ενέργεια η καθιέρωση των εορτών Σουλίου, γιατί οι Σουλιώτες έγιναν με το φρόνημά τους δάσκαλοι αρετής, ευψυχίας, ανδρείας, τόλμης, γενναιότητας, αποφασιστικότητας, εθελοντικής θυσίας για την πατρίδα, λατρείας αληθινής για την ελευθερία. Στις ημέρες μας, ημέρες ηθικών κατεδαφίσεων, είναι απαραίτητο το πατριωτικό αναβάπτισμα, ώστε η μνήμη των Σουλιωτών να παραμείνει ζωντανή, το ήθος τους να φωτίζει τα βήματά μας, η λάμψη των αγώνων τους να κρατεί ορθή την ψυχή στις επάλξεις του χρέους.
Ας βυθιστούμε, οι σύγχρονοι Έλληνες σε αληθινό μεθύσι πατριωτισμού, από το νέκταρ, που μας κερνάνε οι ηρωικοί Σουλιώτες.
π. Ηλίας Μάκος