Τα γεγονότα της εισβολής των Ιταλών στη Θεσπρωτία το 1940


Το χρονολόγιο της εισβολής των Ιταλών στη Θεσπρωτία το 1940, με στοιχεία από τα αρχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού, αλλά και από τον αξιόλογο Θεσπρωτό ιστορικό ερευνητή Μάριο Μπίκα, έχει ως εξής: 

Στις 28  Οκτωβρίου το πρωί,  ο πρώτος νεκρός στρατιώτης στα Ελληνοαλβανικά σύνορα της Θεσπρωτίας ήταν ο αρχιφύλακας Μαυρομάτης. Γι' αυτό το στρατιωτικό φυλάκιο ονομάστηκε « Φυλάκιο Μαυρομάτη» .

Λίγο αργότερα η Ιταλική αεροπορία βομβάρδισε περιοχές της  Θεσπρωτίας. Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών αυτών, σύμφωνα με τον  κ. Μπίκα, εφονεύθη στο χωριό Πλακωτή η Αθηνά Αηδόνη, τριών  ετών, κόρη του Βασίλη Αηδόνη και της Ελένης Κάτσιου. 

Οι Ιταλοί, μαζί με τρία Αλβανικά τάγματα,  με εθελοντές Αλβανούς και "Τσάμηδες",  εισέβαλαν  στη Θεσπρωτία από τη Σαγιάδα και τα  φυλάκια βόρεια των Φιλιατών.  

Ο Ελληνικός Στρατός, βάσει σχεδίου, υποχώρησε και οχυρώθηκε στο Καναλάκι. 

Ο άμαχος, χριστιανικός κυρίως, πληθυσμός των Φιλιατών, της Ηγουμενίτσας και του Μαργαριτιού εγκατέλειψε τις οικίες του, ακολουθώντας τον Ελληνικό Στρατό.   Τα σπίτια λεηλάτησαν και πυρπόλησαν οι "Τσάμηδες". 

Στις 29       Οκτωβρίου   έγινε στην περιοχή βάλτου του Ραγίου η πρώτη μάχη ανάμεσα σε ομάδα ανίχνευσης των Ιταλών – Αλβανοτσάμηδων  και των Ελλήνων της Ηγουμενίτσας, με πέντε θύματα από την πλευρά των Ιταλών.

Στις 6 Νοεμβρίου 1940 ο Ιταλικός Στρατός μπήκε στην άδεια από πληθυσμό Ηγουμενίτσα.

Συνελήφθησαν οι Χρήστος Πιτούλης, Χρήστος Τσώνης και Βασίλειος Πιτούλης, ως υπαίτιοι για την αντίσταση στο Ράγιο. Τους δύο πρώτους καταδίκασαν σε θάνατο, ενώ τον τρίτο εξόρισαν στην Ιταλία.  

Στις 7 Νοεμβρίου 1940, με τη συνεργασία των "Τσάμηδων", λεηλατούν και καίνε Πλαταριά, Σύβοτα και Πέρδικα, μπαίνουν στα χωριά Δράγανη και Μαργαρίτι, αλλά και στην Παραμυθιά, όπου πυρπολούν καταστήματα.