Το λιομάζωμα (μάζεμα ελιών) στη Θεσπρωτία - Της εκπαιδευτικού Θεοδώρας Μπάτση

(Σ. Σ.: Μια πολύ όμορφη και ταυτόχρονα συγκινητική και νοσταλγική περιγραφή για το μάζεμα ελιών στη Θεσπρωτία και συγκεκριμένα στην περιοχή των Πέντε Εκκλησιών, κάνει η συνταξιούχος εκπαιδευτικός Θεοδώρα Μπάτση, αδελφή του αλησμόνητου γιατρού Χαράλαμπου Μπάτση, με τη μεγάλη ανθρωπιστική και κοινωνική προσφορά. Μεταφέρει μ' έναν αυθεντικό τρόπο βιώματά της, μέσα από τα οποία μιλάει η ίδια η καρδιά της).
*** Νοέμβρης! Βροχερός. Ήπιος. Όπως είναι το χαρακτηριστικό του. Θυμάμαι το μπάρμπα μας το Γιάννη... ευχαριστημένος στο πλατύσκαλο, να κοιτάζει τα χαμηλωμένα, απειλητικά, μαύρα σύννεφα και να λέει "Ρίξε καημένε Αντριά" και ν' ανταπάντα "Κι αν ρίχνω απ το σακούλι μου ρίχνω".  
Ανάστατο το όμορφο χωρίο αυτόν τον πλούσιο μηνά. Στα ποδιά του ο πολύτιμος ελαιώνας. Έτοιμος ν αποδώσει στον κάθε νοικοκύρη τα χρωστούμενα απ τη φροντίδα και την περιποίηση μηνών. 
Ξακουστές οι ελιές του σ όλη την περιοχή. Αιώνες πριν φυτεμένες. Γέρικες με κουφάλωτους τεράστιους κορμούς, που όμως με το μελετημένο κλάδεμα οι νοικοκυραίοι κατορθώνουν ν ανανεώσουν τα ευλογημένα δεντρά κι αυτά καρπίζουν. Ελιές μεγάλες, νόστιμες, πράσινες η μαύρες, το εισόδημα της οικογενείας. 
Μέτα το Δεκαπενταύγουστο άρχιζε το καθάρισμα των περιβολιών. Βάτα, φτέρες κι αλλά ζιζάνια απομακρύνονταν. Δύσκολη δουλειά! Με το τσαπί, το κασαρι και το γραβαλο ολημερίς! Και πίσω τα παιδιά. Βοηθούσαν κι αυτά, όσο μπορούσαν. Δεν υπήρχαν τα χορτοκοπτικά, που κάνουν θαύματα! Και στο τέλος μια ματιά ευχαρίστησης, για τον τόσο κόπο! 
Έξω στην άυλη έτοιμο το δεμάτι με τις βέργες, πατηκωμενο καλά, με μεγάλες βαριές πέτρες για δυο μήνες, για ίσιωμα. Σ όλα τα μεγέθη, μακριές, κόντες μεσαίες. Πάντα στο ίδιο πάχος και ευλύγιστες. 
Τα θεόρατα ξύλινα βαρέλια στο κατώι επισκευασμένα γεμάτα νερό για να ροπώσουν, ώστε όταν δεχτούν τις ελιές γι' αλάτισμα να μην τρέχουν! 
Οι μεγάλες κόφες και τα καλάθια συγυρισμένα, περιμένουν καρτερικά. Τα σακιά από λινάτσα πλυμένα και δεμένα ρόλο. Έτοιμος όλος ο εξοπλισμός για τη συλλογή. Λίγες μέρες ξεκούρασης ώσπου να μπει για καλά ο Βροχήρης να δώσει όλες τις χρήσιμες ουσίες στον καρπό, να ωριμάσει, να ζωντανέψει απ τους ξερούς μήνες, για να ριχτούν στη μεγάλη μάχη. Γιατί με βροχή και ήλιο, με καθημερινή και γιορτή δεν έχει ανάκαρα. Ο καρπός δεν περιμένει. Αρχίζει η σκληρή αλλά ευχάριστη δουλειά! Κάλο απόγευμα Δευτέρας!!!