Ιστορικοί ναοί και παλαιές μονές στην περιοχή Ζαγοριάς Αργυροκάστρου
Του π. Ηλία Μάκου
Στην περιοχή της Ζαγοριάς Αργυροκάστρου, αν και κοντά στην πόλη είναι σχεδόν απομονωμένη λόγω του κακού οδικού δικτύου, υπάρχει μια ζωντανή Ορθόδοξη Κοινότητα.
Εκεί σώζονται πολλοί παλαιοί ναοί και , κάποιοι εγκαταλελειμμένοι, από άλλους έχουν απομείνει μόνο πέτρες, όπως αυτός της Αγίας Παρασκευής που γκρεμίστηκε το 1967 από το αθεϊστικό καθεστώς. Αλλά οι Ορθόδοξοι σχεδιάζουν αυτό το ναό να τον ξαναχτίσουν. Υπάρχουν όμως και νεόχτιστοι από τον αείμνηστο Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας Αναστάσιο.
Στο χωριό Τόποβα το μοναστήρι της Παναγίας (γυναικείο παλαιότερα) είναι υπό κατάρρευση με τμήματά του, εσωτερικά και εξωτερικά, να καταπίπτουν.
Το Μοναστήρι των Αρχαγγέλων στο χωριό Νίβανι στήριξε την παιδεία των νέων στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Αναστηλώθηκε από τον Αναστάσιο.
Άλλο Ορθόδοξο θρησκευτικό μνημείο της περιοχής ο ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στη Χόστεβα. Χτισμένη στις αρχές του 19ου αιώνα είναι αγιογραφημένη με θαυμάσιες αγιογραφίες.
Παλαιοί ναοί υπάρχουν και στα χωριά Νίβανι, Σέπερι, Λίαρι, και Κόντσκα, ενώ στο χωριό Ντεράνι ο αλησμόνητος Αναστάσιος έχτισε νέα ναό του αγίου Νικολάου στα θεμέλια του παλαιού ναού που κατεδαφίστηκε επί κομμουνισμού.
Οι ναοί στη γειτονική χώρα διασώζουν ολοζώντανη την παρουσία μέσα στην ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, που υπήρξε πολυκύμαντη και αιματοκυλισμένη. Και είναι το κέντρο της λατρείας και η πηγή του αγιάσματός.
Δεν είναι ξεροί τοίχοι. Είναι εκκλησία του Θεού, που ελκύει, εμπνέει, μεταρσιώνει και αναβιβάζει τον άνθρωπο. Αλλά και περιέχει, περικλείει τον διαχρονικό πλούτο της Ορθοδοξίας.
Οι ναοί στην Αλβανία είναι ένα ζωντανό γνώρισμα της Ορθοδοξίας, που ανάγεται στην ίδια την ουσία της, καθώς διατηρούν ως χώροι λατρείας την πίστη ότι ο Θεός έχει την πρωτοβουλία στην ιστορία της σωτηρίας του ανθρώπου. Και αυτό το βίωσαν και το βιώνουν οι Ορθόδοξοι της γειτονικής χώρας.
Οι ναοί δεν παύουν ποτέ να θυμίζουν ότι στην Ορθοδοξία, χωρίς να υπάρχει καμιά διακοπή της κίνησης από κάτω προς τα πάνω, προσλαμβάνεται ταυτόχρονα και μια οριζόντια κατεύθυνση. Ο ουσιαστικός παράγοντας στο έργο της λύτρωσης είναι η ίδια η Εκκλησία.
Έτσι η διάσωση των ναών και η προσέλευση σ΄ αυτούς, δεν αποτελεί απλά μια χρήσιμη πράξη ή μια ωφέλιμη και αξιοσύστατη ενέργεια, αλλά μια αυτόνομη και αδήριτη αναγκαιότητα.
