35 χρόνια από το θάνατό του

35 χρόνια από το θάνατο του Ευάγγελου Αβέρωφ (2/1/1990-2/1/2025)

Του π. Ηλία Μάκου

Η αφετηρία και η αιτία της αναφοράς μας στον Ευάγγελο Αβέρωφ δεν είναι πολιτική, αλλά αισθηματική, συγκινητικά συναισθηματική, καθώς επί χρόνια υπήρξαμε ως φοιτητές υπότροφοι της Φοιτητικής Εστίας Τοσίτσα στην Κηφισιά, που ιδρύθηκε κατόπιν έμπνευσης και παρότρυνσης του πολιτικού προς τον βαρώνο Μιχαήλ Τοσίτσα.

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ, που συμπληρώθηκαν 35 χρόνια από το θάνατό του (2 Ιανουαρίου 1990-2 Ιανουαρίου 2025) υπήρξε μια ιδιότυπη όσο και σημαντική παρουσία στη δημόσια ζωή της χώρας, ανεξάρτητα από το πώς προσδιορίζει και προσεγγίζει κανείς ιδεολογικά τη στάση του και τη δράση του.  

Έπαιξε καθοριστικό ρόλο, αν και δεν διετέλεσε ποτέ πρωθυπουργός, μόνο πρόεδρος της Ν.Δ.,  στην εξέλιξη κρίσιμων γεγονότων στην Ελλάδα, σε περιόδους μάλιστα ιδιαίτερα δύσκολες, με τη συμμετοχή του σε καίριες κυβερνητικές θέσεις (υπουργός Εξωτερικών και Αμύνης).

Απέναντι στην καλλιέργεια του διχασμού, στην διαστρέβλωση, και παραποίηση, εν γένει, της πραγματικότητας,  στις παραχαρακτικές πρακτικές και αντιλήψεις, στο «σφαγιασμό» του υγιούς πατριωτισμού, αντέταξε την εθνική ενότητα και αυτοσυνειδησία και τη διεκδίκηση των δικαίων.

Για το ιδανικό της Πατρίδας αγωνίστηκε ενσυνείδητα, με τον τρόπο, που εκείνος έκρινε σωστό, αλλά με όλες του τις δυνάμεις. 

Ζητούσε και ποθούσε μια Ελλάδα, που δεν θα χάνεται στα Τάρταρα, αλλά θα πορεύεται, χωρίς ομιχλώδεις σκιάσεις, στο μέλλον, έχοντας ως συστατικό στοιχείο της το παρελθόν της.  Και σωστά; Ποιος έγινε λωτοφάγος και επέζησε; Ποιος αποκόπηκε από τις ρίζες του και δεν πέθανε; 

Μοχλός της προσπάθειας και επιδίωξής του υπήρξε από τη μια η διατήρηση των εσωτερικών δυνάμεων του ανθρώπου-προσώπου και από την άλλη η ανάπτυξη των εξωτερικών κοινωνικών δυνάμεων του ανθρώπου-πολίτου, όχι μέσο ενός ανισόρροπου μετασχηματισμού, αλλά μέσω μιας ισορροπημένης προόδου, ώστε το πνευματικό «είναι» του ανθρώπου να μείνει αδιατάρακτο.

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ με την αγρύπνια της συνείδησής του, άφησε το φως να ζυμώσει τη σκέψη και τη στάση ευθύνης του.  

Τα ερεθίσματα του πνεύματός του  μετατράπηκαν σε μια πλούσια σε ποιότητα και ποσότητα λογοτεχνική δημιουργία, μια δημιουργία, που διακρινόταν για το πρότυπο ήθος και ύφος.  Αν θα ήθελε κανείς ν' αποτιμήσει με κριτήρια εντελώς απροκατάληπτα την λογοτεχνική "κοσμογραφία" του Ευάγγελου Αβέρωφ, θα έβλεπε , στο μέτρο και στο βαθμό, που θα μπορούσε εμείς να την αξιολογήσουμε, ότι θέλησε να φέρει στο προσκήνιο το έκδοχο  ενός απαραβίαστου κόσμου.  Ατού των αρετών και των αξιών. 

Με πρωτοβουλία του Ευάγγελου Αβέρωφ  άνθισαν πολλές κοινωφελείς, οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες, κυρίως στο Μέτσοβο, όπου συνεχώς εστίαζαν ο νους και η καρδιά του, αλλά και στην υπόλοιπη Ήπειρο και στην Αθήνα.  Μια από αυτές, καίριας σημασίας, γιατί είχε να κάνει με τις σπουδές των νέων, ήταν και η Φοιτητική Εστία Τοσίτσα, όπου  νιώσαμε τη μεγαλοσύνη των έργων του Ευάγγελου Αβέρωφ, που δεν τον είχαμε γνωρίσει κατ' ιδίαν, καθώς είχε πεθάνει, όταν εμείς φιλοξενούμασταν εκεί.

Μια μεγαλοσύνη, που είχε να κάνει με τη θερμή ψυχή του, που τη διέτρεχε και την έγνεφε η ανάγκη της προσφοράς.

Κατά τη δική του επιθυμία και φροντισμένη με την καλαισθησία του έγινε η Φοιτητική Εστία Τοσίτσα με χρήματα του βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα. 

Τα Ηπειρωτόπουλα βρήκαν βοήθεια, αγάπη και στοργή και τους δόθηκε και τους δίδεται μέχρι και σήμερα η ευκαιρία ν΄αφοσιωθούν αμέριμνα στις σπουδές τους.

Οι απόφοιτοι της Εστίας  έχουν φθάσει στα ανώτατα αξιώματα της πολιτείας, καθηγητές πανεπιστημίων, ανώτατοι δικαστές, πολιτικοί, καθηγητές δημοσίων σχολείων, πετυχημένοι ελεύθεροι επαγγελματίες. 

Στη δεκαετία του 1930 έμελλε να γνωρίσει εντελώς τυχαίως τον Ευεργέτη ο αείμνηστος Ευάγγελος Αβέρωφ η δε συμβολή του στη μεταστροφή των διαθέσεων του ευεργέτη  προς την πατρώα γη ήταν αποφασιστική και πράγματι ο ευεργέτης  μπορεί  μεν να ζούσε εκτός της Ελλάδος, αλλά  πλέον με την Ελλάδα στη καρδιά. 

Το 1949 συστάθηκε το ίδρυμα του Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα, το οποίο χρηματοδότησε με τεράστια  περιουσία για τα δεδομένα των χρόνων εκείνων, την οποία διαχειρίστηκε αρχικά ο Ευάγγελος Αβέρωφ και μέχρι σήμερα τη διαχειρίζεται η οικογένεια Αβέρωφ. 

Ο Ευάγγελος Αβέρωφ εργάστηκε, οικοδόμησε και άφησε έργο επίπονο, αλλά και έργο, που η εικόνα του έχει τα χαρακτηριστικά ως προς  την ωφελιμότητά του του μεγάλο και το οποίο καταγράφεται στο μεγαλείο του άσματος της ωραιότητας.