Του π. Ηλία Μάκου
Λειτουργήθηκε πρόσφατα ο παλαιός ναός της Παναγίας στο Βυζαντινό Αρχαιολογικό Πάρκο των Πέντε Εκκλησιών (Οσδίνας) Θεσπρωτίας. Στον ιστορικό ναό, που αναγέρθηκε το 1610 (στην επιγραφή αναφέρεται ο Επίσκοπος Βουθρωτού Ιωαννίκιος, ενώ κτήτορες υπήρξαν ο παπα-Γαλάνης και ο Ιωάννης Πετροψαράς), οι πιστοί ένιωσαν πόθους και παλμούς ιερούς να συγκινούν την καρδιά τους.
Αισθάνθηκαν ευλάβεια και δέος στον ιερό χώρο, αλλά και γαλήνη στην ομορφιά της φύσης, όπου λίγο πιο κάτω αχοβολάει ο Καλαμάς .
Και μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα "άκουσαν" το μήνυμα της Παναγίας προς όλους μας να προσπαθήσουμε να γίνουμε εργάτες του καλού, της κοινωνίας δημιουργοί και πρωτοπόπροι.
Ο επιβλητικός ναός της Κοίμησης Θεοτόκου, βρίσκεται στο κέντρο του παλαιού οικισμού. Εσωτερικά είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες, που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα ζωγραφικής του 17ου αιώνα.
Η ζωγραφική του ναού της Κοίμησης φέρει επιδράσεις από τη Σχολή της Βορειοδυτικής Ελλάδας και παρουσιάζει στοιχεία επαφών με τα περίφημα εργαστήρια από το Λινοτόπι της Καστοριάς.
Παρ΄ ότι πριν 10 περίπου χρόνια ανακαινίστηκε το Βυζαντινό Αρχαιολογικό Πάρκο Οσδίνας (Πέντε Εκκλησιές), που περιλαμβάνει θρησκευτικά μνημεία, αλλά και άλλα κτίσματα, εν τούτοις δεν αναδείχθηκε, δεν συντηρήθηκε και εκ νέου παραδίδεται στην ερήμωση.
Στη βραχώδη ράχη "Παλιοχώρα", σε φυσικά οχυρή θέση στην ανατολική όχθη του Καλαμά, κάτω από το χωριό Πέντε Εκκλησιές, στην έξοδο του ποταμού από στενό φαράγγι, αιώνες αργότερα από την εγκατάλειψη του ελληνιστικού οικισμού, από τον οποίο μικρά μόνο τμήματα της πολυγωνικής οχύρωσής του διατηρούνται, ιδρύθηκε η βυζαντινή Οσδίνα ή Ουζντίνα.
Οι παρεμβάσεις, που έγιναν, από τον Αύγουστο του 2012 έως το Σεπτέμβριο του 2015, περιλάμβαναν εκτεταμένους καθαρισμούς, ανασκαφικές έρευνες, συστηματικές εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης των ναών και των οικιών, συντήρηση των τοιχογραφιών, τοπογράφηση της περιοχής, δημιουργία διαδρομών επισκεπτών, πινακίδες πληροφόρησης και έκδοση αρχαιολογικού οδηγού.
Οι διαδρομές επισκεπτών, σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων, έχουν κλείσει από τη βλάστηση και πάλι...
Να σημειωθεί ότι πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τη διάρκεια των υστεροβυζαντινών (13ος-14ος) και πρώτων μεταβυζαντινών (15ος -17ος) αιώνων. Κατά την παράδοση, στον οικισμό της Ουζντίνας υπήρχαν δέκα ναοί. Σήμερα εντοπίζονται οκτώ ναοί και μία σκήτη από τους οποίους σε καλή κατάσταση διατήρησης είναι αυτοί της Κοίμησης της Θεοτόκου, των Ταξιαρχών, του Αγίου Αθανασίου, του Αγίου Δημητρίου και του Προφήτη Ηλία, ενώ οι ναοί του Αγίου Ιωάννη, του Αγίου Νικολάου και του Αγίου Γεωργίου σώζονται σε επίπεδο θεμελίωσης.
Οι δύο επιβλητικοί ναοί (Ταξιαρχών, Κοίμησης Θεοτόκου), που βρίσκονται στο κέντρο του οικισμού, χρονολογούνται στον 16ο και 17ο αιώνα αντίστοιχα. Εσωτερικά είναι κατάγραφοι με τοιχογραφίες που αποτελούν εξαιρετικά δείγματα ζωγραφικής του 17ου αιώνα.
Σ' αυτό το Βυζαντινό Πάρκο ο επισκέπτης νιώθει, πέρα από τη μεγαλουργία των προγόνων, ότι η τελική έκβαση της προσπάθειας για την καθαρότητα της ψυχής και την ηθική τελειοποίηση είναι η επικράτηση του Θεού.
Είναι εντός μας ο Θεός, ως ενεστώτα κατάσταση, εφ' όσον εναρμονιζόμαστε προς την ηθική τάξη του κόσμου και συμμετέχουμε με ενεργό αγάπη στη θεία ζωή.
Και δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το πολυσήμαντο γεγονός της αποδοχής του συνόλου της ζωής του ανθρώπου με τις φυσικές οριακές καταστάσεις του (γέννηση-θάνατος) αφ' ενός και την ενσωμάτωση των καθημερινών περιπτώσεων και την ανάγκη μεταμόρφωσής τους σε μια νέα διάσταση, όπου ο άνθρωπος βρίσκει το νέο κι αληθινό νόημά του.
