Με ανέγερση μνημείου τιμήθηκαν τα θύματα των Γερμανοτσάμηδων στο Σταυροχώρι Πάργας και στην περιοχή Φαναρίου γενικότερα. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν μέσα σε κλίμα συγκίνησης, αλλά και ικανοποίησης, γιατί εκπληρώθηκε ένα οφειλόμενο χρέος. Δεν μπορούμε να ανοίξουμε διάλογο με τους πεθαμένους, όμως αν μπορούσαμε να το κάνουμε θα μας φώναζαν: μην μας ξεχνάτε θέλουμε να είμαστε ζωντανοί στη μνήμη σας - και θα είχαν δίκιο, διότι όποιος ξεχνά τους πεθαμένους που έφυγαν άδικα από την ζωή, δεν ξεχνά μόνο τα πρόσωπα, ξεχνά και τις αιτίες, που οδήγησαν στον χαμό τους και που έκοψαν το νήμα της ζωής τους σαΝ να ήταν αγριόχορτα στον κήπο τους.Τα έξοδα μελέτης και κατασκευής του μνημείου ανέλαβαν εξ ολοκλήρου η ομάδα πρωτοβουλίας που έχει συσταθεί για τον σκοπό αυτόν από συγγενείς των εκτελεσθέντων. Μάθημα ιστορίας κάθε χρόνο πλέον τούτη η μέρα για το Σταυροχώρι, αλλά και για το Φανάρι, γιατί ο τόπος αυτός αριθμεί πολλούς πεσόντες. Για να γνωρίσουν οι νεότεροι ό,τι πόνεσε τον ελληνικό λαό και τον έκανε δυνατό με ανδρεία και γενναιότητα, μη υπολογίζοντας τον θάνατο.
***
2 Σεπτεμβρίου 1943 στο Σταυροχώρι συλλαμβάνονται χωριανοί, για να εκτελεστούν στο Καναλάκι, στη θέση Στενούρα, πριν την Αγία Τριάδα, στις 3 Σεπτεμβρίου 1943. Οι εκτελεσθέντες:
Σωτηρίου Δημήτριος του Χρήστου, ετών 44
Σωτηρίου Σωτήριος του Χρήστου, ετών 40
Χρήστου Χρήστος του Δημητρίου, ετών 22
Αθανασίου Αθανάσιος του Σπύρου, ετών 47
Στράτης Αντώνιος του Χρήστου, ετών 46
Χρήστου Απόστολος του Κωνσταντίνου, ετών 50
Δήμας Φώτιος του Κωνσταντίνου, ετών 54
Δήμας Γεώργιος του Φωτίου, ετών 27
Σπυρίδωνος Δημήτριος, ετών 55
Παπαδόπουλος Βασίλειος του Γεωργίου, ετών 18.
Κατά τις επόμενες μέρες, δολοφονήθηκαν οι :
- Κοσμάς Βάββας του Ιωάννη, ετών 55.
- Κωνσταντίνος Δημητρίου του Σωτηρίου, ετών 50
- Αναστάσιος Γκότσης του Χρήστου, ετών 52
- Ιωάννης Τζιμούλης του Γεωργίου, ετών 58
- Κωνσταντίνος Σάββας του Ευαγγέλου, ετών 27.
- Ευάγγελος Σάββας, πατέρας του Κωνσταντίνου.
- Βασίλειος Σάββας, γιος του Κωνσταντίνου.
- Μάρκος Παππάς του Βασιλείου.
Σύνολο νεκρών, 18 άντρες του Σταυροχωρίου. Οι εκτελεσθέντες από όλα τα χωριά του Φαναναρίου ανέρχονται σε 108.
