ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑΣ: Τι πρέπει να γίνει, για να σταματήσει η ερήμωση του Σουλίου και να αναδειχθεί η ιστορία του
***
"Εξοχότατε Κύριε Πρόεδρε,
Σας ευχαριστούμε θερμά που με την παρουσία σας τιμήσατε τις εορταστικές εκδηλώσεις σε ανάμνηση του Ολοκαυτώματος του Κουγκίου και της αυτοθυσίας του Καλόγηρου Σαμουήλ και των Σουλιωτών υπέρ της Ελευθερίας.
Η Περιοχή του Σουλίου, εκτός του ότι αποτελεί ένα θρύλο, είναι και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, καθώς υψώνεται πάνω από την χαράδρα του μυθικού Αχέροντα.
Οι τέσσερις ερειπωμένοι οικισμοί που απαρτίζουν το Σούλι, το αρχικό «Τετραχώρι» (Σούλι, Σαμονίβα, Κιάφα, Αβαρίκος) είναι μοναδικοί από ιστορική και οικιστική άποψη. Κατοικήθηκαν από Σουλιώτικες φάρες έως το 1822, οπότε και εκδιώχθηκαν από τους Τούρκους και καταστράφηκαν τα σπίτια τους. Μόνο η Σαμονίβα το 1825 ξανακατοικήθηκε από τη φάρα των Τοκαίων προερχόμενη από την περιοχή της Λάκκας Σουλίου. Τα ερείπια της περιοχής έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία (Υ.Α. 140672/6148/7.12.1956, ΦΕΚ 281Β/29.12.1956).
Με στόχο την ανάδειξη και προστασία του ιστορικού περιβάλλοντος της περιοχής, την ανάδειξη – αποκατάσταση ορισμένων επώνυμων ιστορικών οικιών, καθώς και την βελτίωση της επισκεψιμότητας του οικιστικού ιστού, οριοθετήθηκε ο Αρχαιολογικός Χώρος Σουλίου, (ΦΕΚ 362ΑΑΠ/2008), ενώ στις 5.8.2010 εγκρίθηκε η μελέτη συνολικής ανάδειξης τετραχωρίου Σουλίου και Κάστρου Κιάφας, (ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/ Φ33/76999/3380). Σύμφωνα με την κήρυξη οριοθέτησης, ο αρχαιολογικός χώρος Σουλίου καλύπτει 22.334.00 τ.μ.
Η μελέτη ανάδειξης δημιουργεί σε σχέση με τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις σοβαρά προβλήματα στην περιοχή Σουλίου (αξίζει να σημειωθεί ότι η κτηνοτροφία αποτελεί την κύρια απασχόληση των κατοίκων) τα οποία αναλύονται ως εξής:
1. Στη ζώνη προστασίας Α’(Κάστρο Κιάφας, Κούγκι, Άη-Δονάτο) γενική απαγόρευση δόμησης, αλλά εκεί δεν δημιουργεί πρόβλημα, γιατί δεν υφίσταται καμία σταυλική εγκατάσταση.
2. Στη ζώνη προστασίας Β’ (Οικιστικός ιστός Σουλίου, Κιάφας, Αβαρίκου, ερείπια νερόμυλων, καθώς και ο συνοικισμός Μπενούκα ), «τα ποιμνιοστάσια και όλα τα νεότερα κτίρια ή κατασκευές που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία του ιστορικού οικισμού Σουλίου θα απομακρυνθούν σταδιακά».
Τα αιγοπρόβατα ήταν μέρος της ζωής των κατοίκων από την αρχή της εγκατάστασής τους στην περιοχή και συγκεκριμένα βρίσκονταν σχεδόν δίπλα στις κατοικίες τους. Η συγκεκριμένη μελέτη προβλέπει με κάποια σχετική αοριστία ότι θα γίνει «σταδιακά» η απομάκρυνσή τους.
3. Επίσης προβλέπει τη μεταφορά των ποιμνιοστασίων από τον οικιστικό ιστό του Σουλίου σε συγκεκριμένη κτηνοτροφική περιοχή (ανατολικά του Τσαγγαριώτικου χειμάρρου) δημιουργώντας ουσιαστικά το μεγαλύτερο πρόβλημα στους κτηνοτρόφους, επειδή τα ζώα τους θα πρέπει καθημερινά να διανύουν τεράστιες αποστάσεις από τον στάβλο προς τα λιβάδια βόσκησης.
4. Στην περιοχή, εκτός των ζωνών Α και Β, δεν είναι υποχρεωτική η μεταφορά των υφιστάμενων σταβλικών εγκαταστάσεων,αλλά κάθε νέα θα πρέπει να γίνει εντός του προβλεφθέντος κτηνοτροφικού πάρκου, που πρακτικά φαίνεται αδύνατο, αφού σε μια έκταση 20.694 στρεμμάτων δεν επιτρέπει την ανέγερση νέας σταβλικής εγκατάστασης.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι στην περιοχή του Σουλίου, κατά την οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου και την μελέτη συνολικής ανάδειξης, δεν λήφθηκε υπόψη το ανθρωπογενές περιβάλλον, αλλά ούτε και ο τρόπος καθημερινής διαβίωσης των κατοίκων.
Σήμερα στον Ιστορικό Χώρο του Σουλίου έμειναν τα ξερακιανά βράχια, οι λιθοσωριές, οι πεσμένες Εκκλησιές, τα γκρεμισμένα σπίτια, τα χαλάσματα. Θλιβερές ενθυμήσεις ενός ένδοξου παρελθόντος.
Στο ορεινό και απομακρυσμένο Σούλι, οι λίγοι εναπομείναντες κάτοικοι των πέντε Τοπικών Κοινοτήτων (Σαμονίδα, Τσαγγάρι, Αυλότοπος, Κουκουλιοί, Φροσύνη), καθημερινά δίνουν το δικό τους δύσκολο αγώνα επιβίωσης. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι πολλές φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν υπάρχει η δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας. Επίσης, τα αγροτικά ιατρεία δεν μπορούν να λειτουργήσουν λόγω δυσκολίας σύνδεσης του Internetπου απαιτείται για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
Πρέπει επιτέλους πέρα από τις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους αγώνες των Σουλιωτών, έμπρακτα να κάνουμε κάτι για τον ιστορικό αυτό τόπο όπως:
1. Αναθεώρηση της Χωροταξικής Μελέτης του Σουλίου (έκδοσης νέας διορθωμένης και σαφέστερης), λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τη βασική και μοναδική επαγγελματική απασχόληση των λιγοστών εναπομεινάντων κατοίκων που είναι η κτηνοτροφία.
2. Επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος σε πολλούς κλήρους που έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση στην περιοχή του Σουλίου, αλλά λόγω της οριοθέτησης που απαγορεύει την διατήρηση των υφιστάμενων και την ανέγερση νέων στάβλων, κινδυνεύει να καταστεί άνευ ουσίας η μεταβίβασή τους στους άμεσους κληρονόμους των δικαιούχων
3. Αναστήλωση του κάστρου της Κιάφας – των πηγαδιών – των Μύλων.
4. Αναπαλαίωση και αναστήλωση των ιστορικών ερειπωμένων οικιών των Καπεταναίων και των μεγάλων Σουλιώτικων οικογενειών, με ταυτόχρονη διατήρηση των δομικών και μορφολογικών τους χαρακτηριστικών.
5. Ανάδειξη – Αποκατάσταση – Σήμανση των Ιστορικών Μονοπατιών.
6. Βελτίωση του υπάρχοντος οδικού δικτύου προς τα Σουλιωτοχώρια και δημιουργία κόμβου στη Γλυκή και γενικά βελτίωση οδών για την καλύτερη προσβασιμότητα.
Όλα τα παραπάνω είναι τα ελάχιστα έτσι ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορική μνήμη αλλά και να σταματήσει η ερήμωση καθώς θα μπορέσει το τρίπτυχο ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ να αποτελέσει αναπτυξιακή προοπτική για όλη την περιοχή.
Σε αυτές τις αγωνίες και τις διεκδικήσεις μας σας θέλουμε αρωγό και συμπαραστάτη.
Με βαθύτατο σεβασμό
Η Δήμαρχος Σουλίου
Μπραΐμη – Μπότση Σταυρούλα
4. Αναπαλαίωση και αναστήλωση των ιστορικών ερειπωμένων οικιών των Καπεταναίων και των μεγάλων Σουλιώτικων οικογενειών, με ταυτόχρονη διατήρηση των δομικών και μορφολογικών τους χαρακτηριστικών.
2. Επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος σε πολλούς κλήρους που έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση στην περιοχή του Σουλίου, αλλά λόγω της οριοθέτησης που απαγορεύει την διατήρηση των υφιστάμενων και την ανέγερση νέων στάβλων, κινδυνεύει να καταστεί άνευ ουσίας η μεταβίβασή τους στους άμεσους κληρονόμους των δικαιούχων
3. Αναστήλωση του κάστρου της Κιάφας – των πηγαδιών – των Μύλων.
4. Αναπαλαίωση και αναστήλωση των ιστορικών ερειπωμένων οικιών των Καπεταναίων και των μεγάλων Σουλιώτικων οικογενειών, με ταυτόχρονη διατήρηση των δομικών και μορφολογικών τους χαρακτηριστικών.
5. Ανάδειξη – Αποκατάσταση – Σήμανση των Ιστορικών Μονοπατιών.6. Βελτίωση του υπάρχοντος οδικού δικτύου προς τα Σουλιωτοχώρια και δημιουργία κόμβου στη Γλυκή και γενικά βελτίωση οδών για την καλύτερη προσβασιμότητα.
Η Περιοχή του Σουλίου, εκτός του ότι αποτελεί ένα θρύλο, είναι και ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, καθώς υψώνεται πάνω από την χαράδρα του μυθικού Αχέροντα.
Οι τέσσερις ερειπωμένοι οικισμοί που απαρτίζουν το Σούλι, το αρχικό «Τετραχώρι» (Σούλι, Σαμονίβα, Κιάφα, Αβαρίκος) είναι μοναδικοί από ιστορική και οικιστική άποψη. Κατοικήθηκαν από Σουλιώτικες φάρες έως το 1822, οπότε και εκδιώχθηκαν από τους Τούρκους και καταστράφηκαν τα σπίτια τους. Μόνο η Σαμονίβα το 1825 ξανακατοικήθηκε από τη φάρα των Τοκαίων προερχόμενη από την περιοχή της Λάκκας Σουλίου. Τα ερείπια της περιοχής έχουν χαρακτηριστεί ιστορικά διατηρητέα μνημεία (Υ.Α. 140672/6148/7.12.1956, ΦΕΚ 281Β/29.12.1956).
Με στόχο την ανάδειξη και προστασία του ιστορικού περιβάλλοντος της περιοχής, την ανάδειξη – αποκατάσταση ορισμένων επώνυμων ιστορικών οικιών, καθώς και την βελτίωση της επισκεψιμότητας του οικιστικού ιστού, οριοθετήθηκε ο Αρχαιολογικός Χώρος Σουλίου, (ΦΕΚ 362ΑΑΠ/2008), ενώ στις 5.8.2010 εγκρίθηκε η μελέτη συνολικής ανάδειξης τετραχωρίου Σουλίου και Κάστρου Κιάφας, (ΥΠΠΟΤ/ΓΔΑΠΚ/ΑΡΧ/Β1/ Φ33/76999/3380). Σύμφωνα με την κήρυξη οριοθέτησης, ο αρχαιολογικός χώρος Σουλίου καλύπτει 22.334.00 τ.μ.
Η μελέτη ανάδειξης δημιουργεί σε σχέση με τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις σοβαρά προβλήματα στην περιοχή Σουλίου (αξίζει να σημειωθεί ότι η κτηνοτροφία αποτελεί την κύρια απασχόληση των κατοίκων) τα οποία αναλύονται ως εξής:
1. Στη ζώνη προστασίας Α’(Κάστρο Κιάφας, Κούγκι, Άη-Δονάτο) γενική απαγόρευση δόμησης, αλλά εκεί δεν δημιουργεί πρόβλημα, γιατί δεν υφίσταται καμία σταυλική εγκατάσταση.
2. Στη ζώνη προστασίας Β’ (Οικιστικός ιστός Σουλίου, Κιάφας, Αβαρίκου, ερείπια νερόμυλων, καθώς και ο συνοικισμός Μπενούκα ), «τα ποιμνιοστάσια και όλα τα νεότερα κτίρια ή κατασκευές που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία του ιστορικού οικισμού Σουλίου θα απομακρυνθούν σταδιακά».
Τα αιγοπρόβατα ήταν μέρος της ζωής των κατοίκων από την αρχή της εγκατάστασής τους στην περιοχή και συγκεκριμένα βρίσκονταν σχεδόν δίπλα στις κατοικίες τους. Η συγκεκριμένη μελέτη προβλέπει με κάποια σχετική αοριστία ότι θα γίνει «σταδιακά» η απομάκρυνσή τους.
3. Επίσης προβλέπει τη μεταφορά των ποιμνιοστασίων από τον οικιστικό ιστό του Σουλίου σε συγκεκριμένη κτηνοτροφική περιοχή (ανατολικά του Τσαγγαριώτικου χειμάρρου) δημιουργώντας ουσιαστικά το μεγαλύτερο πρόβλημα στους κτηνοτρόφους, επειδή τα ζώα τους θα πρέπει καθημερινά να διανύουν τεράστιες αποστάσεις από τον στάβλο προς τα λιβάδια βόσκησης.
4. Στην περιοχή, εκτός των ζωνών Α και Β, δεν είναι υποχρεωτική η μεταφορά των υφιστάμενων σταβλικών εγκαταστάσεων,αλλά κάθε νέα θα πρέπει να γίνει εντός του προβλεφθέντος κτηνοτροφικού πάρκου, που πρακτικά φαίνεται αδύνατο, αφού σε μια έκταση 20.694 στρεμμάτων δεν επιτρέπει την ανέγερση νέας σταβλικής εγκατάστασης.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι στην περιοχή του Σουλίου, κατά την οριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου και την μελέτη συνολικής ανάδειξης, δεν λήφθηκε υπόψη το ανθρωπογενές περιβάλλον, αλλά ούτε και ο τρόπος καθημερινής διαβίωσης των κατοίκων.
Σήμερα στον Ιστορικό Χώρο του Σουλίου έμειναν τα ξερακιανά βράχια, οι λιθοσωριές, οι πεσμένες Εκκλησιές, τα γκρεμισμένα σπίτια, τα χαλάσματα. Θλιβερές ενθυμήσεις ενός ένδοξου παρελθόντος.
Στο ορεινό και απομακρυσμένο Σούλι, οι λίγοι εναπομείναντες κάτοικοι των πέντε Τοπικών Κοινοτήτων (Σαμονίδα, Τσαγγάρι, Αυλότοπος, Κουκουλιοί, Φροσύνη), καθημερινά δίνουν το δικό τους δύσκολο αγώνα επιβίωσης. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι πολλές φορές για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν υπάρχει η δυνατότητα τηλεφωνικής επικοινωνίας. Επίσης, τα αγροτικά ιατρεία δεν μπορούν να λειτουργήσουν λόγω δυσκολίας σύνδεσης του Internetπου απαιτείται για την ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
Πρέπει επιτέλους πέρα από τις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης στους αγώνες των Σουλιωτών, έμπρακτα να κάνουμε κάτι για τον ιστορικό αυτό τόπο όπως:
1. Αναθεώρηση της Χωροταξικής Μελέτης του Σουλίου (έκδοσης νέας διορθωμένης και σαφέστερης), λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τη βασική και μοναδική επαγγελματική απασχόληση των λιγοστών εναπομεινάντων κατοίκων που είναι η κτηνοτροφία.
2. Επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος σε πολλούς κλήρους που έχουν παραχωρηθεί κατά χρήση στην περιοχή του Σουλίου, αλλά λόγω της οριοθέτησης που απαγορεύει την διατήρηση των υφιστάμενων και την ανέγερση νέων στάβλων, κινδυνεύει να καταστεί άνευ ουσίας η μεταβίβασή τους στους άμεσους κληρονόμους των δικαιούχων
3. Αναστήλωση του κάστρου της Κιάφας – των πηγαδιών – των Μύλων.
4. Αναπαλαίωση και αναστήλωση των ιστορικών ερειπωμένων οικιών των Καπεταναίων και των μεγάλων Σουλιώτικων οικογενειών, με ταυτόχρονη διατήρηση των δομικών και μορφολογικών τους χαρακτηριστικών.
5. Ανάδειξη – Αποκατάσταση – Σήμανση των Ιστορικών Μονοπατιών.
6. Βελτίωση του υπάρχοντος οδικού δικτύου προς τα Σουλιωτοχώρια και δημιουργία κόμβου στη Γλυκή και γενικά βελτίωση οδών για την καλύτερη προσβασιμότητα.
Όλα τα παραπάνω είναι τα ελάχιστα έτσι ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ιστορική μνήμη αλλά και να σταματήσει η ερήμωση καθώς θα μπορέσει το τρίπτυχο ΙΣΤΟΡΙΑ – ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ να αποτελέσει αναπτυξιακή προοπτική για όλη την περιοχή.
Σε αυτές τις αγωνίες και τις διεκδικήσεις μας σας θέλουμε αρωγό και συμπαραστάτη.
Με βαθύτατο σεβασμό
Η Δήμαρχος Σουλίου
Μπραΐμη – Μπότση Σταυρούλα"