Με το "θεσπρωτικό λέβητα" εμφανίζονταν τα είδωλα των νεκρών στο νεκρομαντείο του Αχέροντα!

Μέσω του "θεσπρωτικoύ λέβητα" εμφανίζονταν τα είδωλα των νεκρών στο νεκρομαντείο του Αχέροντα! Στην αρχαιότητα το ιερό του Αχέροντα υπαγόταν στη Θεσπρωτία, όπου κατοικούσαν οι Θεσπρωτοί, ένα από τα πρώτα ελληνικά φύλα, που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, γύρω στο 2000 π. Χ.  Με τη βοήθεια του γερανού, παρουσιάζονταν τα σκηνοθετημένα είδωλα των νεκρών μέσα στο χάλκινο λέβητα και συνομιλούσαν με τα προσφιλή τους πρόσωπα. Τα ανασκαφικά δεδομένα επιβεβαιώνουν οι φιλολογικές
μαρτυρίες και κυρίως ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο οποίος στο έργο του Προτρεπτικός προς Έλληνας, θεωρεί τον «Θεσπρώτιον λέβητα» μέσο εμφάνισης των φαντασμάτωνστον Αχέροντα. Ανάλογη μνεία του θεσπρωτικού λέβητα κάνει και ο Ευσέβιος. Η μαρτυρία αυτή, συνδυαζόμενη με τον λέβητα που

βρέθηκε στην κεντρική αίθουσα, αποτελεί ισχυρό επιχείρημα για την ταύτιση του ελληνιστικού ιερού, που έφερε στο φως η ανασκαφή του καθηγητή Δάκαρη, με το Νεκυομαντείο του Αχέροντα, γνωστό από την αρχαία παράδοση και για τον τρόπο εμφάνισης των ειδώλων. Tο 1982 ο Baatz υποστήριξε ότι η παρουσία τόσων τροχών καταπελτών αποδείχνει ότι το κεντρικό οικοδόμημα με τους ισχυρούς τοίχους είναι οχυρωματικός πύργος αγροκτήματος, που απαντά στην Αττική και αλλού. Ο ανασκαφέας όμως είχε αντιπροτείνει ότι τα μεταλλικά αυτά εξαρτήματα ήταν τμήματα γερανών που θα χρησίμευαν για να εμφανιστούν οι σκιές των νεκρών. Πρόσφατα οι Fooache-Qoantin, σε μια νέα συνδυαστική ερμηνευτική απόπειρα, κάνουν λόγο για οχυρωμένη αγροικία των ελληνιστικών χρόνων και σε αυτούς αντιπροτείνετε από αρχαιολόγους η αρχαία γραμματεία, τα αρχαιολογικά δεδομένα και η αρχιτεκτονική μορφή του ιερού.