ΜΑΡΤΥΡΙΑ: Κατά την αποχώρησή των "Τσάμηδων" από τη Θεσπρωτία, μεταφέρθηκαν πολλοί από αυτούς με Γερμανικά μεταφορικά μέσα!

Η ιστορία μιλά, οι τάφοι φωνάζουν,τα κόκκαλα των νεκρών βάζουν φρένο στην προκλητικότητα των Αλβανών για το ανύπαρκτο "Τσάμικο!
Μέχρι και το επίσημο Αλβανικό κράτος έβαλε "Τσάμικο" θέμα, με ανιστόρητα και ανυπόστατα βέβαια επιχειρήματα, που δεν αντέχουν σε καμία κριτική. Η ιστορία μιλά, οι τάφοι φωνάζουν, τα κόκκαλα των νεκρών βάζουν φρένο στην προκλητικότητα των Αλβανών για το ανύπαρκτο "Τσάμικο"!  Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, που δίνουν μικρότερους αριθμούς από τους πραγματικούς,
οι Θεσπρωτοί, που δολοφονήθηκαν από Τσάμηδες
ή σε συνεργασία τους με τα στρατεύματα κατοχής ανέρχονται σε 632. Εξαφανισθέντες και απαχθέντες ως όμηροι : 428. Βιασμοί γυναικών και κορασίδων : 209. Απαγωγές : 31. Πυρποληθείσες οικίες : 2.332. Λεηλατηθέντα ολοσχερώς χωρία : 537.  Διαρπαγέντα ζώα : (α)     Αιγοπρόβατα : 37.556. (β)     Βοοειδή : 9.285.  (γ) Ιπποειδή : 4.185 (δ) Πουλερικά (ένα μέρος) : 30. . (ε)  Κυψέλες : 742. Την άνοιξη του 1944, στα πλαίσια των επιχειρήσεων εναντίον των Γερμανών στην Ήπειρο, στο πλευρό των κατακτητών πολέμησαν και ένοπλα σώματα Τσάμηδων, ιδιαίτερα στην περιοχή της Πάργας, της Παραμυθιάς και της Ηγουμενίτσας.  Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί η μάχη της Μενίνας (17/18-8-1944), όπου μαζί με τους 92 νεκρούς και 109 αιχμαλώτους Γερμανούς, είχαν και οι συμπολεμιστές τους Τσάμηδες 86 νεκρούς και 7 αιχμαλώτους. Τον Σεπτέμβριο του 1944, αντιληφθέντες ότι θα λογοδοτούσαν στην Ελληνική Δικαιοσύνη, για την εν γένει εγκληματική και αντεθνική δράση τους, οι "Τσάμηδες", μαζί με τους υποχωρούντες Γερμανούς, που έχασαν τον πόλεμο, αποχωρούν για την Αλβανία οικειοθελώς περί τους 16.000-18.000. Μεγάλος αριθμός μάλιστα "Τσάμηδων" μεταφέρθηκε στην Αλβανία με Γερμανικά μεταφορικά μέσα, σύμφωνα με αναφορά Αμερικανού αξιωματικού. Στην Αλβανία, το καθεστώς του Εμβέρ Χότζα τους εγκατέστησε στην πεδιάδα της Μουζακιάς και τους διατήρησε ως Έλληνες υπηκόους με την ελπίδα τυχόν επιστροφής τους στην Ελλάδα ή επανάκτησης των περιουσιακών τους στοιχείων, τα οποία είχαν δεσμευθεί στο μεταξύ από το ελληνικό κράτος. Συγκεκριμένα, με την υπ΄αρ. 344/23-4-1945 απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου δοσιλόγων Ιωαννίνων και περί τις 1.700 σχετικές καταδικαστικές αποφάσεις ερήμην που επακολούθησαν καταδικάστηκαν ως εγκληματίες πολέμου, ενώ οι περιουσίες τους δημεύτηκαν (Β.Δ. 2185/1952 και Ν.27891/1954) και εκποιήθηκαν ή διανεμήθηκαν σε όλους, όσους έπεσαν θύματα της θηριωδίας τους. Παράλληλα, με την υπ΄αρ. Α.Π. 50862/1947 απόφαση του Υπουργείου Στρατιωτικών οι Τσάμηδες στερήθηκαν της ελληνικής ιθαγένειας. Οι ελάχιστες δεκάδες "Τσάμηδες", που παρέμειναν στην Ελλάδα (όσοι εθεώρουν εαυτούς αθώους), παρέμειναν ανενόχλητοι, εκχριστιανίστηκαν και αφομοιώθηκαν από το ελληνικό στοιχείο.