O αρχαίος οικισμός της Φανωτής, ενώ είναι μνημειακός, είναι αναξιοποίητος!
Έχει διπλή σειρά ισοδομικών τειχών και ήταν έδρα του φίλου των Φανωτέων Θεσπρωτών.
Η ίδρυση του οικισμού τοποθετείται στα τέλη του 4ου π.χ. αι., σε θέση όπου
υπάρχουν στοιχεία παλαιότερης κατοίκησης ήδη από την αρχαϊκή εποχή η
μνημειακή κύρια πύλη του οικισμού είχε τοξωτή επίστεψη
και
προστατεύονταν από δύο ορθογώνιους πύργους. Μετά την ρωμαϊκή κατάκτηση
του 167 π.χ. η θέση εγκαταλείπεται.
Η κατοίκηση συνεχίζεται τη βυζαντινή περίοδο, οπότε επάνω στο δυτικό
πύργο της αρχαίας πύλης κατασκευάζεται κοιμητηριακός
ναός με εκτεταμένο
νεκροταφείο. Την ίδια εποχή κτίζεται πύργος στο ψηλότερο σημείο της
Ακρόπολης. Την οθωμανική περίοδο τα τείχη επισκευάζονται και στη θέση
της αρχαίας πόλης δημιουργείται ένας μικρός αγροτοκτηνοτροφικός οικισμός
με διώροφες κατοικίες και ένα κεντρικό αλώνι-πλατεία.