Ντοκουμέντο από τον ξεσηκωμό των αγροτών της ακριτικής περιοχής...
Τοπικά και περιορισμένα τιμήθηκε στο Κεφαλοχώρι (Γλούστα) Φιλιατών ο ξεσηκωμός των αγροτών της
Μουργκάνας ενάντια στην τσιφλικοποίηση της
περιοχής από τους ντόπιους αγάδες. Ενώ θα έπρεπε η εκδήλωση να έχει πανελλήνια διάσταση, μόνο φορείς της Θεσπρωτίας ενδιαφέρθηκαν. Ο αγροτικός ξεσηκωμός της
Μουργκάνας, οφείλει να αναγωνριστεί πανελλαδικά. Το πρωί της Κυριακής 9 Αυγούστου 2015
τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στο μνημείο του αγροτικού κινήματος, που
βρίσκεται στον αϊ-Δημήτρη του Κεφαλοχωρίου Φιλιατών. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από την
Ομοσπονδία Μουργκάνας, σε συνεργασία
με τον Δήμο Φιλιατών και τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Θεσπρωτίας-Πρεβέζης,
και στο πλαίσιό της πραγματοποιήθηκε ομιλία με θέμα «Τα μονοπάτια της
Θεσπρωτίας» από τον Μιχάλη Πασιάκο, ενώ εκφωνήθηκαν σύντομοι χαιρετισμοί και έγιαναν καταθέσεις στεφάνων.
Με την ευκαιρία φέρνουμε στο φως ντοκουμέντο
για τον ηγέτη της επανάστασης των 16 χωριών Χρ. Χρηστοβασίλη. Όπως
γράφει η εγγονή του Δροσιά Κατσίλα, ο Χρ. Χρηστοβασίλης "από τις αρχές
του 1913 αναμίχθηκε στο ζήτημα των δεκαέξι χωριών της επαρχιας Φιλιατών
(Τσαμαντά, Μπαμπούρι, Λειά, Γλούστα, Λίστα, Τσαρακλιμάνι, Κούτσι,
Λεπτοκαρυά, Μπράνια, Λύκου, Ραβενή, Κόκκινο Λιθάρι, Μαλούνι, Κεραμίτσα,
Λίμποβο, Κεραμίτσα καιτα εξαρτήματά τους Αχούρια Αγίων Πάντων, Φατήρι,
Γολάς, Αράχωβα, Ζεϊνέλ, Βορτόπι, Ξέχωρο και Πόβλα). Αυτά τα χωριά μετά
το θάνατο του Αλή πασά, από τον επόμενο πασά Εμίν, ως κεφαλαιοχώρια,
δηλαδή ως ιδιοκτησία των κατοίκων τους, στους οποίους δόθηκαν και
οιανάλογες σφραγίδες ως το 1866. Με την έκρηξη της Κρητικής επανάστασης,
και την κατακραυγή που δημιουργήθηκε για τους Έλληνες υπηκόους της
αυτοκρατορίας, δύο μεγάλες τουρκαλβανικές "φάρες" από τους Φιλιάτες, οι
αγάδες Ντεμάτες και οι Σεϊκάτες, κατόρθωσαν να αναλάβουν, με τη
συγκατάθεση του γενικού διοικητή Ιωαννίνων, τη φρούρηση των παραλίων
απέναντι από την Κέρκυρα. Οι αγάδες σκέφτηκαν να επωφεληθούν και
κατηγόρησαν τα δεκαέξι χωριά της επαρχίαςΦιλιατών και κάποια γειτονικά
τους ότι έτρεφαν επαναστατικές διαθέσεις έναντι της Τουρκίας. Με αυτό
τον τρόπο θέλησαν να τσιφλικοποιήσουν τα δέκα έξι χωριά, τα οποία έπρεπε
πλέον να πληρώνουν φόρο υποτέλειας (κεσίμι) σε αυτούς. Οι κάτοικοι
αρνήθηκαν. Τότε άρχισε μια σειρά διώξεων, απομακρύνσεων, εμπρησμών,
βασανισμών, φυλακίσεων και φόνων για τους κατοίκους.
Μετά την απελευθέρωση οι αγάδες συνέχισαν να απαιτούν τον ίδιο φορο. Οι κάτοικοι εξοργισμένοι με το θράσος τους, ενώθηκαν και πραγματοποίησαν την πρώτη τους συνέλευση στη Γλούστα Φιλιατών, στις 29-7-1913, αναθέτοντας στο Χρηστοβασίλητη λύση του προβλήματός τους. Ο Χρηστοβασίλης έστειλε ένα υπόμνημα στο γενικό διοικητή Ηπείρου Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο, τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλοκαι τον υπουργό Εσωτερικών Εμμανουήλ Ρέπουλη, για να τους ενημερώσει. Οι αγάδες κατήγγειλαν τον Χρηστοβασίλη ως πρωταίτιο του κινήματος. Ο δε Ζωγράφος φοβούμενος ταραχές, σκέφτηκε να φυλακίσει το Χρηστοβασίλη. Ο επιθεωρητής της δικαιοσύνης Λ. Λουκάκος, όμως, τον απέτρεψε, γιατί ήταν της γνώμης πως η σύλληψη του Χρηστοβασίλη θα προκαλούσε έκρηξη του αγροτικού ζητήματος στην Ήπειρο.
Στη δεύτερη γενική συνέλευση, που έγινε στη Γλούστα στις 13 Σεπτεμβρίου 1913, οι κάτοικοι των δέκα έξι χωριών εξέλεξαν μια τριμελή επιτροπή από τους Χ. Χρηστοβασίλη, Δωρόθεο (αρχιμανδρίτη) και Νικόλαο Νίτσο, με πρόεδρο το Χρ. Χρηστοβασίλη.
Η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο αδράνησε στα αιτήματα των χωρικών, αλλά υπήρξαν και κάποιοι που θέλησαν και να τιμωρήσουν τους υπεύθυνους, όπως ο γενικός διοικητής Ηπείρου Αριστ. Στεργιάδης που τους απείλησε με τουφεκισμό.
Το θέμα λύθηκε τελικά στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων, στις αρχές του 1931, αλλά η κοινή γνώμη είχε ήδη αφυπνισθεί".
Μετά την απελευθέρωση οι αγάδες συνέχισαν να απαιτούν τον ίδιο φορο. Οι κάτοικοι εξοργισμένοι με το θράσος τους, ενώθηκαν και πραγματοποίησαν την πρώτη τους συνέλευση στη Γλούστα Φιλιατών, στις 29-7-1913, αναθέτοντας στο Χρηστοβασίλητη λύση του προβλήματός τους. Ο Χρηστοβασίλης έστειλε ένα υπόμνημα στο γενικό διοικητή Ηπείρου Γεώργιο Χρηστάκη Ζωγράφο, τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλοκαι τον υπουργό Εσωτερικών Εμμανουήλ Ρέπουλη, για να τους ενημερώσει. Οι αγάδες κατήγγειλαν τον Χρηστοβασίλη ως πρωταίτιο του κινήματος. Ο δε Ζωγράφος φοβούμενος ταραχές, σκέφτηκε να φυλακίσει το Χρηστοβασίλη. Ο επιθεωρητής της δικαιοσύνης Λ. Λουκάκος, όμως, τον απέτρεψε, γιατί ήταν της γνώμης πως η σύλληψη του Χρηστοβασίλη θα προκαλούσε έκρηξη του αγροτικού ζητήματος στην Ήπειρο.
Στη δεύτερη γενική συνέλευση, που έγινε στη Γλούστα στις 13 Σεπτεμβρίου 1913, οι κάτοικοι των δέκα έξι χωριών εξέλεξαν μια τριμελή επιτροπή από τους Χ. Χρηστοβασίλη, Δωρόθεο (αρχιμανδρίτη) και Νικόλαο Νίτσο, με πρόεδρο το Χρ. Χρηστοβασίλη.
Η ελληνική κυβέρνηση όχι μόνο αδράνησε στα αιτήματα των χωρικών, αλλά υπήρξαν και κάποιοι που θέλησαν και να τιμωρήσουν τους υπεύθυνους, όπως ο γενικός διοικητής Ηπείρου Αριστ. Στεργιάδης που τους απείλησε με τουφεκισμό.
Το θέμα λύθηκε τελικά στο Πρωτοδικείο Ιωαννίνων, στις αρχές του 1931, αλλά η κοινή γνώμη είχε ήδη αφυπνισθεί".